پس به حسب لغت عرب به خلأ هوا مىگويند ، در آنجا هم كه حضرت ( عليه السلام ) مىخواست بگويد خدا جوّ را خلق كرد تعبير به هوا هم كرد و فرمود : « ثم انشأ سبحانه فتق الاجواء . . . و سكائك الهواء » ، « سكائك » قسمت هاى بالاى هواست ، و مقصود از هوا در آنجا هم فضا مىباشد . در اينجا حضرت مىفرمايد : « فرفعه » پس خداوند متعال بالا برد اين كف را « فى هواء منفتق » در يك جوّ باز و شكافته شده و خالى از هر چيز .
« وَجَوّ مُنْفَهِق » ( و در فضاى گسترده آن كفها را بالا برد . ) « منفهق » را اين طور معنا كرده اند : « المنفهق » : « المفتوح الواسع » باز و وسيع ; يعنى در يك جوّ وسيعى خدا اين كف را برد يا آن دودى را كه از اين كف بالا رفته است .
آسمان چيست ؟
« فَسَوَّى مِنْهُ سَبْعَ سَمَاوَات » ( آنگاه خداوند هفت آسمان را از آن خلق كرد . ) حالا مراد از اين هفت آسمان چيست ؟ و آيا واقعاً سقفهاى هفتگانه هست ؟ ما نمىتوانيم به نحو جزم بگوييم كه مثلاً آن بالا يك سقف مانندى نيست ، و شايد هم مراد همان كهكشانهايى است كه از آن تعبير به آسمان شده است . ممكن است خورشيد و منظومه آن قسمتى از كهكشانى باشد كه به آن يك آسمان گفته شده و به هر يك از كهكشانهاى ديگرى كه از ديد ما دور است آسمان ديگرى گفته شود ، علم امروز هم خلاف آن را تاكنون ثابت نكرده است ; اين اندازه هست كه از روايات ما استفاده مىشود كه مخلوقات سماوى خدا بيش از اين چيزهايى است كه افراد فكر مىكنند كه مثلاً هفت آسمان مانند پوست پياز روى هم باشند ، اين طور نيست .

265