5 - شمس الدين اصفهانى در ( مطالع الانظار ) 6 - تفتازانى ( متوفى 792 ) در ( شرح المقاصد ) 7 - قوشچى - المولى علاء الدين ( متوفى 879 ) در ( شرح تجريد ) و عين الفاظ نامبردگان بطورى است كه ذيلا ترجمه و ذكر ميشود :
بتحقيق پيوسته كه پيغمبر اسلام صلَّى اللَّه عليه و آله در روز غدير خم كه در محلى است بين مكه و مدينه بنام جحفه - هنگام بازگشت از حجة الوداع مردم را جمع فرمود و آن روز بسيار گرم و سوزان بود بحدّى كه مردم قسمتى از رداى خود را زير پا ميگذاردند از شدت گرمى زمين . پس از گرد آمدن خلق - آنحضرت در جايگاه بلندي خطبهء ايراد فرمود و از جمله فرمود : اى گروه مسلمانان . آيا من اولى ( سزاوارتر ) بر شما و امور شما از خود شما نيستم ؟ گفتند : آرى بخدا قسم . آنگاه فرمود : هر كس كه من مولاى اويم پس از من على عليه السّلام مولاى او خواهد بود ، خداوندا دوست بدار آنكه را كه او را دوست بدارد ، و دشمن بدار آنكه را كه او را دشمن بدارد ، و يارى كن ياران او را و خوار كن خوار كنندگان او را [1] و از جمله متكلَّمين - قاضى النجم محمّد شافعى ( متوفي 876 ) است كه در ( بديع المعانى ) اين واقعه را ذكر كرده است ، و جلال الدين سيوطى در اربعين خود و مفتى شام حامد بن على عمادى در ( الصّلاة الفاخره بالاحاديث المتواتره ) و آلوسى بغدادى ( متوفي 1324 ) در ( نثر اللئالى ) و غير اينها .
علماء علم لغت نيز در آنجا كه بلغاتى از قبيل . مولى . خم . غدير . ولى بر خورد نمايند ناچار بحديث غدير خم اشاره مينمايند - مانند : ابن دريد محمّد بن حسن ( متوفي 321 ) در جلد 1 « جمهره » ص 71 [2] - و ابن اثير در « النهايه » و حموى در « معجم

[1] عين لفظ آنها ذكر شده براى اينكه اين واقعه را بىسند بطور [ ارسال مسلم ] ذكر نموده‌اند .
[2] نامبرده گويد : غدير خم معروف است و اين همان مكانى است كه رسول خدا ( ص ) در آنجا بپاخاست و خطبه مبنى بر فضيلت امير المؤمنين على بن ابى طالب ايراد فرمود در جلد چاپى از ( الجمهره ) چنين مذكور است و ابن شهر آشوب و جز او از روى نسخه‌هاى خطى كه از زمانهاى قديم در دست بوده از « الجمهره » چنين حكايت نموده‌اند : اين همان جايگاهى است كه پيغمبر ( ص ) در آنجا دربارهء على ( ع ) تصريح نموده الخ . ولى در نسخه‌هاى چاپى رعايت امانت نكرده و آنرا تحريف نموده‌اند ! !

28