11 - ابن ابى الحديد 656 هجرى شرح نهج البلاغه 12 - ابن خلكان 582 هجرى وفيات الأعيان 13 - يافعى 768 هجرى مرآت الجنان 14 - ابن الشيخ البلوى حدود 605 هجرى در « الف باء » 15 - ابن كثير شامى 74 ؟ ؟ ؟ هجرى البداية و النهايه 16 - ابن خلدون 808 هجرى در مقدمهء تاريخ خود 17 - شمس الدين ذهبى 748 هجرى تذكرة الحفّاظ 18 - نويرى حدود 833 هجرى نهاية الارب في فنون الادب 19 - ابن حجر عسقلانى 852 هجرى « الاصابه » و « تهذيب التهذيب » 20 - ابن صباغ مالكى 855 هجرى الفصول المهمّه 21 - مقريزى 845 هجرى الخطط 22 - جلال الدين سيوطى 911 هجرى در كتب متعددهء 23 - قرمانى دمشقى 1019 هجرى اخبار الدول 24 - نور الدين حلبى 1044 هجرى السيرة الحلبيّه و غير اينها از مشاهير فنّ تاريخ اين از نظر علم تاريخ و شأن مورّخ . و امّا فن حديث . در اين فنّ نيز موضوع استدلال ، بهمان و تيره كه در علم تاريخ بيان شد بى كم و كاست وارد است . زيرا :
محدّث . نيز بهر جانب و هر دسته از حديث با توسعهء كه در دامنهء آن وجود دارد توجّه نمايد . روايات صحيحه و مسندى خواهد يافت كه مشعر بر اين مزيّت و تقدم براى ولىّ دين ( على عليه السّلام ) ميباشد بطورى كه هر طبقه از طبقه قبل از خود اين حديث را دريافت نموده تا دور منتهى ميشود بطبقهء صحابه يعنى آنان كه خود حضور داشته و و اين خبر را از منبع وحى صلَّى اللَّه عليه و آله شنيده‌اند :
و در عين اينكه طبقات متعدده روات فاصلهء طولانى تشكيل داده‌اند ، همان نورانيّت خيره كنندهء اين واقعه باقى و احساس ميشود . :

24