و زمين كه صلابت زمين به او نرساند آزار مىكشد .
كى گردانيده است آدمى را نر و ماده ، و مگر كسى كه او را براى تناسل آفريده ؟
و كى او را نسل آورنده آفريد ؟ مگر آن كسى كه او را صاحب امل و آرزو قرار داده كه براى آن آرزوها تحصيل نسل نمايد .
و كى داده است به او آلات عمل ، مگر آن كه او را كار كن آفريده .
و كى او را كار كن آفريده مگر آن كه او را محتاج گردانيده ؟
و كى او را محتاج گردانيده مگر آن كه اسباب رفع حاجت او را مهيّا گردانيده و كى او را به فهمانيدن ميان ساير حيوانات مخصوص گردانيده ؟
مگر آن كه مكلف گردانيده و پاداش عمل نيك و بد براى او مقرر گردانيده .
و كى به او چاره بخشيده مگر آن كه او را قوت چاره عطا كرده است .
و كى قوت چاره او را عطا كرده است . مگر آن كه حجت را بر او تمام كرده .
و كى متكفّل امرى چند شده كه چاره اش به آنها نمىرسد مگر آن خداوندى كه به نهايت شكر نعمتهاى او نمىتواند رسيد .
فكر كن : و تدبير نما در آنچه از براى تو وصف كردم آيا بىصانعى چنين او را حاصل مىتواند شد و چنين كارخانهء منظم مىتواند بود ؟
تبارك * ( الله عَمَّا يَصِفُونَ ) * .

81