كدام يك شود و اختلاف در فهم به هم خواهد رسيد .
و دستها را جفت آفريده ، زيرا كه خيرى نيست در آن كه آدمى يك دست داشته باشد زيرا كه خلل مىرساند به آنچه مزاولت آنها نمايد از اعمال ، نمىبينى كه نجّار و بنّا اگر يك دست ايشان شل شود نمىتوانند كه صناعت خود را به عمل آورند ، و اگر به تكلَّف و مشقّت به عمل آورند مانند كسى كه دو دست دارد هر دستى معاونت دست ديگر مىكند به عمل نمىتوانند آورد .
[ قدرت تكلَّم و عضوهاى مربوط به صدا ] بسيار تفكَّر كن اى مفضّل ! در صدا و سخن و آلتها كه قادر منّان براى آنها در انسان مقرر ساخته است ، پس حنجره مانند لوله اى است از براى بيرون آمدن آواز ، و زبان و دندانها و لبها آلتى چندند براى قطيع حروف و ظهور نغمات ، نمىبينى كسى را كه دندانهايش ريخته است « سين » را چنانچه مىبايد نمىتواند گفت ، و كسى كه لبش افتاده باشد « فا » را درست نمىتواند ادا كند و كسى كه زبانش سنگين شده « راء » را درست نمىتواند اظهار كرد . و شبيه ترين چيزها به ادوات اخراج حروف و اصوات ناى انبانى است كه باد حنجره شبيه است به ناى ، و شش شبيه است به انبانى كه باد در آن مىكنند ، و عضلاتى كه شش را مىگيرند تا صدا بيرون آيد مانند انگشتان است كه بر آن انبان مىگذارند تا داخل شود باد در ناى ، و لبها و دندانها كه حروف نغمات را تقطيع مىكنند مانند انگشتان است كه پياپى بر دهان مىگذارند تا

75