چنانچه شايد و بايد براى هر يك مقدّر ساخته و چنان نكرده كه بعد از طلب نيابند زيرا كه خلق به آن محتاجند و چنان نكرده است كه به آسانى به دست ايشان آيد و در يك جا براى ايشان مجتمع باشد زيرا كه صلاح هيچ يك در آن نيست . و هم چنين حيوانات زيرا كه اگر روزى خود را در يك مكان مجتمع يابند خود را بر آن مىاندازند و چندان مىخورند كه هلاك شوند .
اما آدميان اگر مبتلا به تحصيل روزى نباشند موجب بطر و طغيان و فساد ايشان مىگردد و از فراغ خاطر مرتكب انواع قبايح و معاصى مىگردند .
[ حقيقت بوم و شبپره ] آيا مىدانى كه چيست طعمهء اين مرغان كه بيرون نمىآيند مگر در شبها مانند : بوم و شب پره ؟
گفتم : نه اى مولاى من ! فرمود كه : معاش ايشان از جانورانى است كه در هوا مىباشند مانند پشه و شب پره‌هاى كوچك و ملخهاى ريزه و مگس عسل و اشباه اينها كه در هوا منتشرند و هيچ موضع از آنها خالى نمىباشد .
و عبرت بگير به آن كه هر گاه در شب چراغى را بر افروزى بر بام يا عرصه خانه در ساعت جمع مىشود در دور آن جانور بسيار ، اگر اينها در هوا نباشند پس از كجا مىآيند ؟ اگر كسى گويد كه از صحراها و

148