شما قياس اساس هر كار بمشاهده اشياى صوريه روزگار از روى اعتبار اختيار نمائيد چنانچه اگر پادشاه روم با پادشاه فرس ارادهء ارسال رسول بولايت ديگر بنمايند بالبداهه و اليقين شخصى بواسطهء آن امر تعيين فرمايند كه در معرفت و كمال و در غنى و ثروت و مال از اقران و امثال ممتاز بيشبيه و مثال بود و صاحب سراپرده‌ها و خيام و قصور عاليه و دور متعاليه در غايت رفعت و استحكام و مالك و صايف و خدمه و غلام بىحد و انجام باشد ، چنين كسى بزرك صاحب مال و منال را برسالت ارسال دارند و اين پسنديدهء همه مخلوقين بلكه مستحسن حضرت رب العالمين است .
و هر گاه آنهائى كه بندگان كمى و عبيد كمترين رب العالمين باشند چنين كنند پس عز و جل چرا مانند و مثل تو كسى كه غنى و متمول نيستى چون بدعوى تو برسالت ساير بريت كه از تو بمال و ثروت و عزت و مكنت زيادت باشد ارسال دارد ، بحسب عقل و رويت اين نوع رسالت مستحسن هيچ امت نيست .
ديگر آنكه اگر تو پيغمبر بودى بايستى كه فرشته حضرت عز و جل پيوسته با تو رفيق و عدل بودى كه هر چه تو مىفرمودى او تصديق كلام تو مىنمودى و ما خلقان همگى بديدهء عيان مشاهده ميكردمى ، چون ملكى با تو نيست ظاهر آنست كه پيغمبر نباشى ، چه اگر حضرت داور براى ما پيغمبر ارسال ميگردانيد يقين كه از جنس غير بشر از فرشتگان معتبر بجهت پيغمبرى ما مرسل ميگردانيد نه مثل تو بشر را ، و هر گاه تو پيغمبر نباشى و از تو بعضى چيزهاى خلاف ظاهر بين و ظاهر گردد پس تو ساحر ماهر باشى .
چون عبد الله بن ابى امية المخزومى كلام بىنظام خود باين مقام رسانيد حضرت نبى المحمود فرمود كه فلان هيچ چيز از سخنان بىتمييز تو باقى ماند ؟
گفت : بلى ، اگر خداى تعالى از جنس بشر پيغمبر براى ما بشر ميفرستاد بايست كه پيغمبر بسيار بسيار اعز و اجل بلكه از ما و تو متمولتر بساير بشر مبعوث و مرسل

74