پس شما پروردگار خود را متصف بصفات مخلوقين دانسته آنچه صفات امكان و احتياج است براى ايزد تعالى روا داشته او را از وجوب بامكان و از تنزه بنقصان مىآريد آيا بحسب عقل و رأى و فهم و ذكا جايز و رواست كه حضرت پروردگار شما حلول در چيزى كند كه آن چيز محيط رب العزيز گردد بنوعى كه اصلا از آن چيز امر ديگر از روى خرد و تمييز معين و متميز نگردد ؛ پس در اين هنگام فرق ميان حلول ايزد علام بصور و هياكل انام و ميان حلول او بساير آن چه در آن تواند نمود از لون و طعم و رايحه و از نرمى و درشتى و گرانى و خفت نباشد ، پس بايد حلول در آنها نيز تواند كرد و چرا محلول فيه كه هياكل و صور همه است محدث باشند و آنچه حلول در آنها كند قديم باشد .
پس بنا بر عقل سليم و طبع مستقيم بايد كه حال حادث و محلول فيه قديم باشد ، و امثال اين مقال بىقيل و قال محال است زيرا كه ذات واجب متعال چگونه محتاج گردد بمكان و محل و حال آنكه او عز و جل لم يزل و لا يزال قبل از ايجاد مكان و محال بهمين حال بود ، و هر گاه شما او را بصفات محدثات بواسطهء تجويز حلول نامعقول متصف گردانيد پس بر شما لازم آيد كه حضرت رحيم رؤف را بصفت زوال و حدوث منعوت و موصوف دانيد و شما هر گاه براى حضرت اله صفات محدثه روا داريد بايد كه او را اتصاف بصفت فنا و زوال كه از صفات ممكنات است نمائيد ، زيرا كه اين صفات اجمع صفات حال و محلول فيه است و امثال اين صفات بالبداهه تغير ذات فايض البركات مىنمايد .
و اگر مىگوئيد كه ذات بارى تعالى بوسيلهء حلول در اشيا متغير مىگردد پس جايز است كه ذات حميده و صفات واهب العطيات متغير شود بسبب حركت و سكون و بجهت حلول سياهى و سفيدى و سرخى و زردى و باقى صفات كه بتعاقب يك ديگر بر موصوف وارد شود بايد كه بر ذات حضرت ملك تعالى نيز جايز و وارد باشد تا آنكه

65