تحقيق و عبادت او كما ينبغى و يليق نمايند تا شما بوسيله تعظيم آنها تقرب بحضرت بارى تعالى نمائيد ؟ گفتند : نه يا محمد .
حضرت فرمود كه شما چيزى كه بدست خود تراشيده و سرانجام آنها نموده باشيد اگر از آنها متصور بود و لايق و سزاوار بندگى توانند كرد بايد كه آنها شما را عبادت كنند ، مگر آن كه خداى كه او عارف بمصالح امور دنيوى و عواقب اخروى و حكيم است شما را بهر چه تكليف بآن نمايد چون شما را اطاعت رب العزت واجب است اگر بتعظيم آن اصنام ضاله و آلهه باطله امر نمايد در آن هنگام حكم و امر ايشان لازم است ، و اين محال است كه ايزد علام امر بتعظيم اصنام نمايد .
حضرت امام الهمام جعفر بن محمد الصادق عليه السّلام مىفرمايد كه چون بين الخاص و العام كلام باين مقام رسانيد و آن مشركين لئام در قول و كلام ناتمام خود خلاف تمام نمودند بعضى از آن طايفهء ضاله گفتند كه خداى متعال در سابق احوال حلول در هياكل و صور رجال بدين هيئت و مثال نمودند و ما اين صور و هياكل را محض بواسطهء عزت و تعظيم و احترام و تكريم آن صور و هياكل سابقه كه پروردگار ما حلول در آنها نمود و آن صور را بدان وسيله معزز و احترام فرمود ما نيز اين صور و هياكل را بصورت آنها معمول گردانيم و بندگى و تعظيم اينها بواسطهء آنها مينمائيم .
و جمعى ديگر از آن طايفهء وخيم العاقبه گفتند كه اين صور آلهه و اصنام صور اقوام است كه در سالف زمان آن عيان مطيع فرمان مهيمن منان بودند و اطاعت و متابعت امر و فرمان ايزد سبحان ظاهر و هويدا پيش از ما نمودند ما نيز تمثيل صور ايشان و معمول هياكل آن اعيان نموده بندگى ايشان محض بواسطه عزت و احترام و تعظيم حضرت ايزد علام مىنمائيم .
و برخى ديگر از آن طايفهء بيرويت و نظر گفتند كه چون مهيمن اكبر ايجاد حضرت

63