يا علىّ : سه چيز است كه مردم طاقت آن را ندارند : مواسات با برادر در مال خود ، و دادن داد مردم از وجود خود ، و ذكر خدا در همه حال ، و اين ذكر خدا « سبحان الله و الحمد لله و لا إله الَّا الله و الله أكبر » نيست ، بلكه آنست كه چون در برابر چيزى كه بر او حرامست واقع شود از خداوند عزّ و جلّ در بارهء آن بترسد ، و آن را ترك كند .
يا علىّ : سه گروهند كه اگر چه به آئين انصاف با ايشان رفتار كنى بر تو ستم ميكنند : فرومايگان ، و خاندان ، و خدمتكارت . و سه گروهند كه حقّ خود را به سنگ تمام از سه گروه نميستانند : آزادى از برده اى ، و عالمى از جاهلى ، و نيرومندى از ناتوانى .
شرح : « مراد از صدر كلام بيان روحيّات آن افراد است به حقيقت و واقع ، نه آنكه تجويز ترك انصاف باشد ، بدين معنى كه اينان چون اين چنين هستند لذا انسان لابد و ناگزير است با ايشان به مدارا و صبر و نرمى رفتار كند ، و آزار آنها را تحمّل نمايد ، و مراد به ذيل كلام آنست كه نمىسزد كه با اين گروه مردم سختگيرى كرد ، چون در مرتبهء ادنى هستند و درجه سوّم جامعه بشمار ميروند » .
يا علىّ : هفت صفت است كه چون در وجود كسى گرد آيد حقيقت ايمان را بكمال يافته است ، و درهاى بهشت به روى او باز است : كسى كه وضوى خود را شاداب سازد ، و نمازش را نيكو بجاى آورد ، و زكات مالش را بپردازد ، از خشم خود جلوگيرى كند ، و زبانش را زندانى سازد ، و از گناهانش آمرزش بطلبد ، و شرط پيروى و دوستى

285