مورد وصيّت بميرد تكليف چيست ؟ فرمود : اگر او بميرد آن سيصد درهم متعلَّق به ورثه او است ، و تا هر زمانى كه يكى از ايشان باقى باشد آن را به ارث مىبرند ، پس چون نسل ورثهء او منقطع شود و أحدى از ايشان باقى نماند ، آن سيصد درهم بخويشاوندان ميّت تعلَّق ميگيرد ، و به درآمد وقف بر ميگردد ، و آنگاه بين ايشان قسمت مىشود ، و تا هر زمان كه يكى از ايشان باقى بماند ، و درآمدى بدست آيد آن را به ارث مىبرند ، گفتم :
بنا بر اين آيا آن ورثه كه از خويشاوندان ميّت هستند در صورتى كه نيازمند شوند ، و درآمد زمين براى ايشان كافى نباشد حقّ دارند كه آن زمين را بفروشند ؟ فرمود : آرى .
در صورتى كه همگى راضى باشند ، و فروش زمين بنفع ايشان باشد آن را ميفروشند .
شرح : « حديث دلالت دارد بر جواز فروش موقوفه در حال نياز و هنگامى كه فروش آن فائده اش بيش از نگهداريش باشد ، و آن اشكالى ندارد اگر موقوف عليهم يك نسل بيش نباشند و همگى بيع را امضا كنند ، و اين فتواى سيد مرتضى و ابن زهره و جماعتى از فقهاى شيعه است در صورتى كه هر دو شرط ( هم نياز و هم بيشترى فائده ) حاصل شده باشد ، و تنها فائده بيشتر مجوّز آن نيست ، و خبر به شرط بودن نياز صراحت دارد ، و نيز چنانچه موقوف عليهم نسلا بعد نسل باشند جواز بيع معلوم نيست بلكه عدم آن از اخبار فهميده مىشود » .
5578 - و عبّاس بن معروف از عثمان بن عيسى ، از مهران بن محمد روايت كرده است كه گفت : از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه وصيّت فرمود ، تا در هفت موسم از مواسم حجّ نوحه گرى براى او ترتيب دهند ، و به همين جهت براى هر

107