مجبور و آن كس كه به زور او را وادار به سوگند كرده‌اند و او نمىخواهد و اكراه دارد ( كه به سوگند كارى را بر خود واجب كند ) سوگندش صحيح نيست و منعقد نگردد ، گويد : عرض كردم - خداوند بشما خير دهد - فرق اكراه و جبر چيست ، فرمود : جبر از ناحيهء حكومت مىشود ، و اكراه از جانب همسر و پدر و مادر ، و هيچ يك از اين نوع قسمها منعقد نخواهد شد . ( يعنى شكستن آن كفّاره ندارد ) .
4313 - و امير مؤمنان عليه السّلام فرمود : به خدا به دروغ سوگند بخور تا برادر دينى خود را از كشتن نجات دهى .
شرح : « اين خبر ظاهرش وجوب خوردن سوگند دروغ است در جايى كه اگر قسم نخورد برادر مؤمنش به ناحقّ به قتل مىرسد و در ضمن شدّت قبح و حرمت قتل بناحقّ را مىرساند » .
4314 - اسحاق بن عمّار گويد : امام صادق عليه السّلام در مورد مردى كه روزه نذر كرده بود و توانائى آن را نداشت فرمود : به جاى هر روز دو مدّ به آن كس كه بجاى او روزه گيرد بدهد .
شرح : « ظاهر كلام آنست كه هر روز به كسى كه به جاى وى روزه مىگيرد دو مدّ طعام اجرت دهد ، ولى به اين معنا كسى سخن نگفته و فقيهى فتوا نداده است ، و ممكن است لفظ تلخيص مخلّ شده باشد و در اصل كلام چنين بوده است : « يعطي من عليه الصّوم عن نفسه كلّ يوم مدّين » يعنى آنكه روزه بر خود واجب كرده هر روز دو مدّ طعام كفّاره دهد ، و با روايت يك مدّ تعارض ندارد بلكه ناذر مختار است » .

512