مىكرد كه درهمهاى جديد كه دولت رواج داده را طلبكار است .
و اين دو خبر ، هم آنكه از يونس بن عبد الرّحمن نقل كرديم و هم اينكه از محمّد ابن حسن نقل شد با هم موافقند و فرقى نمىكند ، اگر پولى به وزن معلوم و مشخّص طلبكار است بايد همان كه طلبكار است بستاند ، و اگر نه ، پول رايج و معروف كه در دست مردم مىگردد طلبكار مىباشد و بايد هر زمان پول رايج همان زمان را بستاند .
شرح : « اين حكم در صورتيست كه پول نقدى و سكَّه باشد يعنى پول مسكوك طلا يا نقره ، امّا اگر اسكناس بود چون قيمت اسكناس اعتباريست و از روى همان پولهاى مسكوك بدان اعتبار داده‌اند در حدود اعتبارش به حساب مىآيد . به اين معنى كه قدرت خريد آن اسكناسها نسبت به طلا و يا نقرهء مسكوك چقدر است ؟ كه اگر آن اسكناس ساقط اعلام شد از اسكناسهاى جديد به اندازهء اعتبار اسكناس قديم كه بدهكار يا طلبكار بوده حساب مىكنند و بدهى را مىپردازند و يا طلب را مىستانند ، يعنى هنگامى كه يك سكهء طلا معادل يك اسكناس ده تومانى بوده و كسى به ديگرى ده تومان يعنى يك اسكناس ده تومانى بدهكار بوده است هر وقت آن اسكناسها از اعتبار افتاد و شخص خواست بدهى خود را بپردازد بايد آن مقدار بدهد كه بتوان با آن يك سكَّه تهيّه كرد و اگر بيشتر دهد ربا محسوب مىشود و چنانچه كمتر بپردازد بدهكار خواهد بود پس در نقدين وزن و در اسكناس اعتبار و ميزان آن شرط است » .
( تجارت و آداب آن و اهميّت و احكامش ) 3717 - امام صادق عليه السّلام فرمود : تجارت ( داد و ستد ) عقل را مىافزايد .
شرح : « مراد از عقل در اينجا ، عقل معاش است » .

258