هنگام مرگ ، بندهء خود را با اينكه مديون بود آزاد كرد . امام عليه السّلام فرمود : اگر ارزش بنده دو برابر و بنا بر بعض نسخ سه برابر بدهى آن مرد بود بنده آزاد است و إلَّا آزاد نشده است .
3453 - حلبى از امام صادق عليه السّلام روايت كرده در بارهء مردى كه بگويد : چون من از دنيا رفتم بنده‌ام آزاد است ، و اين در حاليست كه به مردم بدهكار است . فرمود : چنانچه دينش مطابق تمام قيمت بنده است عبد را بفروشند و بدهى متوفّى را بپردازند و اگر دين كمتر بود آن مقدار كه زائد است بنده آزاد شده و خود كوشش كند و تتمّهء بدهى مولاى خويش را بپردازد و خود را آزاد كند .
3454 - محمّد بن مروان از آن حضرت عليه السّلام روايت كرده كه فرمود :
پدرم عليه السّلام شصت بنده داشت وصيّت كرد كه ثلث آن را آزاد كنم و من قرعه كشيده بيست تن از ايشان را آزاد كردم .
3455 - محمّد بن مسلم گويد از يكى از دو امام صادق يا باقر عليهما السّلام سؤال كردم : در ميراث مردى يك بنده است و وارث او چند نفرند ، يكى از ورّاث

154