مكلَّف ساخته است ، چنان كه خداى تبارك و تعالى فرموده است : « هر آينه در اموالتان و نفوستان آزمايش خواهيد شد » . و مراد از آزمايش در اموال اخراج زكات ، و در نفوس توطين نفس بر صبر است ، و اضافه بر اين ، پرداختن زكات اداى شكر نعمتهاى خداى عزّ و جلّ ، و اميد بستن به آن فزونيى است كه در اثر شكر در مال پديد مىآيد ، به علاوه آن فزونى كه از طبيعت زكات به مال عايد مىشود ( چنان كه قطع كردن شاخه هاى زيادتر رز موجب فزونى انگور مىگردد ) مضافا به رأفت و رحمتى كه از اين رهگذر شامل حال ضعفا مىشود ، و عطف و تفقّدى كه به اهل مسكنت مىپيوندند ، و به علاوه آنكه زكات تحريض و تشويق اغنيا به مواسات ، و تقويت فقرا را در پى مىآورد ، و ايشان را در كار دين نيرومند ميسازد .
و زكات پندى و عبرتى براى اغنيا است ، تا با ملاحظهء حال فقرا و تهيدستان دنيا ، حال پرملال تهيدستان و فقراى آخرت را به نظر آورند ، و براى روبرو شدن با احوال آن روز با صرف مال خود در راه خير ، سرمايه عمل صالحى بيندوزند ، و با مقايسهء اين احوال خداى تبارك و تعالى را در برابر نعمتى كه به ايشان انعام فرموده و ثروتى كه عطا كرده شكر گويند و دعا و تضرّع بجا آورند ، و از گرفتار شدن به وضعى مانند وضع فقرا بهراسند .
اين امور كه در اينجا بيان شد ، در جملهء امور بسيار ديگر علَّت تشريع زكات و

307