3 - بندهء آزاد شده . هر سه معنا نزد خاص و عام ، لغتشناسان و مردم عامى عرب مشهور است ، ولى به يقين در فرمودهء رسول اكرم صلَّى الله عليه و آله اين سه معنى در نظر نبوده است و روا نيست كه با گفتن جملهء ( هر كه را من آقاى اويم ، علىّ آقاى اوست ) يكى از اين سه مفهوم را قصد كرده باشد ، چون پيغمبر مالك و صاحب اختيار فروختن مسلمين نبوده ، و اختيار آزاد كردن ايشان از قيد بندگى خدا را هم نداشت ، همچنين مردم پيامبر را آزاد نكرده بودند ( پيغمبر صلَّى الله عليه و آله و علىّ عليه السلام بردهء آنها نبودند بلكه آن دو بزرگوار ، سرور و آقاى همه بودند ) .
4 - به معنى پسر عمو ، چنان كه شاعرى گويد :
< شعر > مهلا بنى عمّنا مهلا موالينا لم تظهرون لنا ما كان مدفونا < / شعر > اى عموزاده‌ها لختى مدارا كنيد ، اى موالى ما آسان بگيريد ! چرا كينهء ديرينه اى را كه پنهان بود آشكار مىسازيد .
( مولى در اين آيهء شريفه « * ( وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوالِيَ ) * - مريم 19 : 5 » به معنى پسر عمو آمده است ) .
5 - سرانجام و پايان كار ، در فرمودهء خداوند : * ( مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ) * ( منزلگاه همهء شما آتش دوزخ ، و آن آتش شما را سزاوارتر است و به بسيار بد منزلى بازمىگرديد - حديد 57 : 15 ) يعنى سرانجام شما و حالتى كه

158