و بدان كه چون پيامبر صلَّى الله عليه و آله و سلَّم به ما فرمان داده است كه متمسّك به عترت شويم ، عقل و عرف و سيره دلالت دارد كه مقصود پيامبر اكرم دانشمندان ايشان است و نه جاهلان آنها و نيكان و پرهيزكاران آنها را اراده فرموده ، نه غير آنها را . پس آنچه بر ما واجب و لازم است آنست كه كسى را بنگريم كه عالم دين باشد و عقل و فضل و حلم داشته باشد ، زاهد در دنيا باشد و استقلال در كار داشته باشد ، پس به او اقتدا كنيم و به قرآن كريم و او متمسّك باشيم .
و اگر بگويد : اگر اين خصوصيّات در دو نفر جمع باشد كه يكى مذهب زيدىّ داشته باشد و ديگرى مذهب امامىّ ، به كدام يك از آن دو بايد اقتدا كرد و كدام يك از آن دو امامند ؟ مىگوئيم : اين امر اتّفاق نمىافتد و اگر اتّفاق بيفتد فرق روشنى آن دو را از يك ديگر جدا مىكند كه آن يا نصّ امام پيشين است و يا علمى كه از يكى از آن دو ظاهر مىشود ، همچنان كه در روز نهروان علم امير المؤمنين عليه السّلام ظاهر شد آنگاه كه فرمود : « به خدا سوگند كه خوارج از نهر نگذشته و نخواهند گذشت ، به خدا سوگند از شما تا ده تن كشته نمىشود و از ايشان نيز تا ده تن زنده نمىماند » و همچنين شد . و يا آنكه از يكى از آن دو مذهبى آشكار شود كه دلالت كند كه اقتدا به او روا نباشد ، مثل آنكه از زيديّه قول به اجتهاد و قياس در

239