با قدرت خلق كرد يا بدون قدرت ؟ حضرت در جواب فرمودند : نمىتوان گفت اشياء را با قدرت ( خارج و جدا ) خلق كرده است ، زيرا وقتى بگوئى اشياء را با قدرت خلق كرده ، گويا قدرت را چيزى غير از خدا دانسته اى و آن را وسيله خلقت اشياء پنداشته اى و اين خود شرك است ، و اگر بگوئى اشياء را به غير قدرت ديگر خلق كرده است [1] معنى اين حرف اين است كه خداوند اشياء را با قدرتى كه بر آنها داشته خلق كرده است ، ( و گويا خودش صرف نظر از اين قدرت لازم براى خلق اشياء ، ضعيف و ناتوان بوده است ) ليكن خداوند نه ضعيف است ، نه عاجز ، و نه محتاج به چيز يا شخص ديگر ، بلكه خداوند سبحان ، قادر و تواناست و اين قدرت و توانايى عين ذات اوست و بالذّات قادر است نه بوسيلهء قدرتى خارج از ذات خود .
8 - حسين بن بشّار گويد از حضرت رضا عليه السّلام سؤال كردم : آيا خداوند

[1] . در اينجا ، در نسخهء عيون لفظ « بغير قدرة » آمده است يعنى : « بدون قدرت » يا « با چيزى غير از قدرت و توانايى » و اين ، با سؤال محمّد بن عرفه كه سؤال كرد : « خلق اللَّه الأشياء بالقدرة ام بغير القدرة » مناسبت دارد ولى با بقيّه حديث جور در نمىآيد و در نسخ « توحيد » ، « بقدرة » آمده كه هر چند با صدر حديث مطابقت ندارد ولى با ديگر آن مطابقت دارد و در ترجمه ، نسخهء توحيد نيز مورد نظر بوده است .

236