اى هشام ! همانا لقمان به پسرش گفت : براى حقّ فروتنى نما تا خردورزترين مردم باشى . اى فرزند عزيزم ! به راستى دنيا دريايى عميق است كه مردمى بسيار در آن غرقه‌اند ؛ پس مىبايست كشتى تو پرهيزگارى از خداوند باشد و بارش از ايمان و بادبانش توكل و ناخدايش خرد و راهنمايش دانش و لنگرش شكيبايى باشد .
اى هشام ! هر چيزى را نشانه اى است و نشانهء خردورز ، تفكَّر و نشانهء تفكَّر ، سكوت است . و هر چيزى را مركبى است و مركب خردورز ، فروتنى است و در نادانى تو همين كافى باشد كه بر مركبى سوار شوى كه تو را از آن بازداشته‌اند .
اى هشام ! اگر در دست تو گردو باشد و مردم گويند كه در دستت مرواريد است ، تو را سودى ندهد در حالى كه مىدانى آن ، گردو است و چون در دستت مرواريدى باشد و مردم گويند آن ، گردو است تو را زيانى نرساند و حال آن كه مىدانى آن ، مرواريد است .
اى هشام ! خداوند انبياء و پيامبران را به سوى مردم نفرستاد جز براى اينكه در بارهء خدا بينديشند . پس آنان كه خداى را نيكوتر پذيرفته‌اند كسانىاند كه خداى را بهتر شناخته‌اند و آنان كه به امر خدا داناترند كسانىاند كه خردورزترند و خردورزترين آنان ، كسانىاند كه در دنيا و آخرت بلند مرتبه ترند .
اى هشام ! هيچ بنده اى نيست جز آن كه فرشته اى موى پيشانىاش را به دست گرفته است [ يعنى زمام او را در دست دارد ] ؛ پس او براى خدا فروتنى نكند جز آن كه فرشته او را بالا برد و او بر خدا تكبر نورزد جز آن كه فرشته او را پست سازد .
اى هشام ! به راستى خدا را بر مردم دو حجت است : حجتى آشكار و حجتى نهان .
و امّا حجّت آشكار فرستاده شدگان و پيغمبران و امامان هستند و امّا حجت نهان خردهايند . اى هشام ! به راستى خردورز كسى است كه حلال ، او را از سپاسدارى باز ندارد و حرام بر شكيب او چيره نشود .
اى هشام ! هر كه سه چيز را بر سه چيز مسلط سازد . گويى كه در نابودى خرد خويش هواى نفسانىاش را يارى رسانده است : هر كه با آرزوى دراز ، روشنى خردش را تاريك كند و با پرگويى ، نكات جالب انگيز حكمتش را محو نمايد و با شهوتهاى نفسانى ، روشنى عبرت را خاموش كند ؛ در نتيجه گويى هواى نفسانىاش را بر نابودى خردش يارى رسانده و آن كس كه خردش را نابود كند دين و دنياى خويش را تباه كرده است .

703