و سهمى براى يتيمان اختصاص داد و سهمى هم براى بينوايان آنها و سهمى نيز براى مسلمانانى كه سفرشان تجارى نبوده و در راه درمانده شده بودند قرار داد . اين روز بدر بود و اين هم راه و روش تقسيم غنائمى كه در سايهء شمشير به دست آمده بود .
و امّا حكم غنائمى كه بدون حملهء اسبسواران و شترسواران به دست آيد ، قصّه اش از اين قرار است : هنگامى مهاجران به مدينه آمدند ، انصار نيمى از خانه‌ها و نيمى از احوال خود را در اختيار آنها گذاشتند . مهاجران در آن هنگام حدود صد مرد بودند ؛ پس همين كه رسول خدا صلَّى الله عليه و آله بر بنى قريظه و بنى نضير پيروز گشت و به اموال آنان دست يافت ، به انصار فرمود : اگر مىخواهيد خانه‌ها و اموالتان را كه به مهاجران واگذار نموده بوديد پس گيريد و من همهء اين اموال به دست آمده را بين آنان تقسيم كنم و اگر مىخواهيد آن اموال و خانه هايتان را از آنان پس نگيريد و من اين غنائم را بين شما و آنان تقسيم نمايم ؟ انصار گفتند : خواستهء ما اين است كه همهء اين اموال [ غنائم ] را ميان مهاجران تقسيم فرماييد و آن خانه‌ها و اموالى كه به آنها تقديم كرده‌ايم همچنان در اختيار آنان باقى بماند ! پس خداى تبارك و تعالى اين آيه را نازل فرمود : « آنچه را خدا از آنان [ يعنى يهود قريظه ] به رسم غنيمت عايد پيامبر خود گردانيد [ و از آن پيامبر است زيرا شما براى تصاحب آن ] اسب يا شترى نتاختيد » . [ سورهء حشر ( 59 ) ، آيهء 6 ] چون بنى قريظه در مدينه بودند و نزديكتر از آن بودند كه نيازى به حملهء [ رزمندگان ] اسبسوار و شتر سوار داشته باشند . سپس خداوند فرمود : « [ اين غنايم ، نخست ] اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند : خواستار فضل خدا و خشنودى او مىباشند و خدا و پيامبرش را يارى مىكنند ؛ اينان همان مردم درست گفتارند » . [ سورهء حشر ( 59 ) ، آيهء 8 ] ؛ پس خداوند اين اموال را مخصوص افرادى از قريش ساخت كه در مهاجرت پيامبر صلَّى الله عليه و آله را همراهى كرده بودند و راست گفتار بودند . و مهاجران عرب را كه از قريش نبودند از شمار اختصاص يافتگان به اين اموال ، بيرون كرده ؛ زيرا در همان آيهء فرموده : « مهاجران بينوايى كه از خانه‌ها و اموالشان رانده شدند » ؛ زيرا فقط قريشيان بودند كه خانه‌ها و اموال مسلمانانى را كه از مكَّه مهاجرت مىكردند تصاحب مىنمودند و ساير اعراب چنين برخوردى با مهاجران نداشتند . سپس بر مهاجرانى كه خمس به آنها داد مورد ستايش قرار داد و با درست گفتار معرفى كردند آنها ، ايشان را از نفاق تبرئه نمود ، آنجا كه مىفرمود : « اينان همان مردم درست گفتارند » نه دروغ گفتار .

621