و چشم خرد خود را نيك گشا و آنگاه از جانب خود انصاف ده كه فرداى قيامت در پيشگاه پروردگارت كه تو را امر و نهى فرموده چگونه بايد باشى كه برايت سلامت بارتر باشد . خداوند به ما و تو ، توفيق ارزانى فرمايد .
بدان كه خداوند ، پروردگار من و پروردگار تو ، چيزى را ناديده نگرفته « پروردگارت هرگز فراموشكار نيست » [ سورهء مريم ( 19 ) ، آيهء 64 ] و چيزى را در قرآن فروگذار نكرده و همه چيز را به خوبى شرح فرموده است . به راستى ، خداى تبارك و تعالى در بارهء گرفتن سهم خود و در قرآن بيانى فرموده كه روشنتر از آن نيست كه تقسيم آن را در راههايى كه بايد مصرف شود ؛ زيرا خداوند چيزى از آن را در هيچ آيه اى از قرآن نياورده مگر آن كه به دنبال آن راههاى مصرفش را بيان كرده است . و اين دو را از هم جدا نساخته است . مالى را براى كسانى فرض و واجب نموده كه سهم آنان هرگز زايل نگردد ، ولى حقّ و حقوقى را براى كسانى مقرّر داشته كه با تغيير عناوين ، زايل مىگردد ؛ زيرا [ وجوب روزه ] از پير سالخورده به خاطر كهولت سن زايل مىشود و [ حقّ زكات ] از مسكينى كه توانگر شده برداشته مىشود و سهم مسافرى كه در سفر درمانده شده با رسيدن به شهر خود ساقط مىگردد و با اينكه در بارهء حج از نظر تعليم امر تأكيدى شده و از آنچه [ در حال احرام ] مرتكب مىشوند نهى به عمل آمده ، ولى با اين همه اگر از انجام آن جلوگيرى نمايند يا براى انجام آن كسى به سختى افتد ، گزاردن حج از او ساقط مىشود . خداى عزّ و جلّ در بارهء صدقات [ زكات ] - و آن نخستين مالى است كه خداوند موارد مصرفش را مقرّر داشته - مىفرمايد : « صدقات ، تنها به تهيدستان و بينوايان و متصدّيان [ گردآورى و پخش ] آن و كسانى كه دلشان به دست آورده مىشود و در راه آزادى بردگان و وامداران و در راه خدا و به در راه مانده ، اختصاص دارد » . [ سورهء توبه ( 9 ) ، آيهء 60 ] ، بنا بر اين خداوند موارد مصرف زكات را به پيامبر خود اعلام كرده و زكات جز به ايشان شامل حال ديگرى نمىشود ، به اين طريق در هر موردى از اين موارد بخواهد مىتواند مصرف نمايد . و خداوند جلّ جلاله پيامبر خود و خويشان او را از دريافت زكات مردم و چركينى آنها بازداشته است ؛ اين است راههاى مصرف زكات . امّا غنائم جهاد : به راستى ، چون روز بدر شد رسول خدا صلَّى الله عليه و آله فرمود : هر كس دشمنى را بكشد او را [ پاداش ] چنين و چنان است و هر كس يكى از آنها را اسير نمايد سهم او از غنائم مردمان چنين و چنان است ؛ زيرا خداوند به من وعده داده كه مرا بر آنها پيروز گرداند و لشكريان را به غنيمت من درآورد . چون خداوند مشركان را شكست داد و غنيمتهاى جنگى جمع آورى شد ، يكى از انصار برخاست و گفت : يا رسول الله ، تو به ما امر كردى تا با مشركان پيكار كنيم و ما را بر آن تشويق نمودى

617