اى جابر ! بس است . اينك همراه من بيا ! با او رفتم تا به گورستانى رسيديم . آنگاه حضرت [ خطاب به دفنشدگان كرد و ] فرمود : اى خاكنشينان و اى آوارگان ! امّا منزلهاى شما را [ ديگران ] مسكن خود ساختند و ميراثها را تقسيم كردند و همسران را به نكاح خود درآوردند . اين است خبرى كه ما داريم ، شما چه خبر داريد ؟
آنگاه لختى سكوت كرد و سپس سر برداشت و فرمود : سوگند به آن كه آسمان را بر پاداشت تا بر فراز گشت و زمين را بگسترد تا پهناور شد ، اگر به اين مردگان اجازهء سخن دهند بگويند : ما بهترين توشهء راه مرگ را تقوى يافتيم . سپس حضرت فرمود :
اى جابر ! اگر خواهى برگرد .
فرمايش أمير المؤمنين على عليه السّلام در ذكر ايمان و ارواح و اختلاف آنها مردى نزد على عليه السّلام آمد و عرض كرد : مردمى عقيده دارند كه همانا بنده مؤمن تا ايمان در اوست زنا نكند ، بندهء مؤمن شراب ننوشد ، بندهء مؤمن ربا نخورد و بندهء مؤمن خون به ناحق نريزد . [ قبول ] اين سخن بر من گران است و سينه‌ام از اين عقيده تنگ شده تا آنجا كه پندارم اين بندهء خدا كه نماز مىخواند و مرا به خاك مىسپارد و من نيز او را به خاك مىسپارم [ چگونه ] به خاطر يك گناه كوچك كه از او سر زده است او را در شمار بىايمانها بدانم ؟ ! أمير المؤمنين على عليه السّلام فرمود : برادرت به تو راست گفته ، همانا من خود از رسول خدا صلَّى الله عليه و آله شنيدم كه مىفرمود : خداوند مردم را سه طبقه آفريد و در سه جايگاه به آنها جا داد و اين است تفسير فرمايش خداوند در اين خصوص : « اول گروه خوشبختان [ اصحاب يمين ] ، چه گروه خوشبختى و ديگر گروه تيره روزان [ اصحاب شمال ] ، چه گروه تيره روزى ؛ پيشگامان پيشرو ، اينانند مقرّبان » [ سورهء واقعه ( 56 ) ، آيهء 8 - 10 ] . امّا آنان كه خداى عزّ و جلّ از ايشان به عنوان « پيشگامان پيشرو » ياد كرده است همانا آنان پيامبران مرسل و غير مرسلاند و خدا در آنان پنج روح نهاده : روح القدس ، روح ايمان ، روح قوّت ، روح شهوت و روح بدن ؛ پس به وسيلهء روح القدس ، پيامبران مرسل مبعوث شدند و به وسيلهء روح ايمان ، خدا را پرستيدند و چيزى را شريك او نساختند و با روح قوّت ، با دشمنان خود به نبرد پرداختند و زندگانى خودشان را سر و سامان دادند

317