و ويژگىاش نيكويى و اثرش بزرگوارى است . ايمان روشنترين برنامه است كه گلدسته نمايان و چراغهاى تابان دارد و هدفش بلند و ميدان مسابقه آماده و هموار است فراهم آورندهء شهسواران است كه هر يك از آنان براى دستيابى به جايزه بر يك ديگر پيشى گيرند .
ياورانش ديرين و سوارانش ارجمند است و اعمال نيك علامت آن است و پاكدامنى چراغهايش و مرگ پايانش . دنيا جولانگاه آن است و قيامت جايگاه مسابقه دهندگانش است و بهشت جايزه اش و دوزخ جزاى عقب ماندگان آن . تقوى ساز و برگ آن است و نيكوكاران پهلوانانش ؛ پس با ايمان به كردارهاى نيكو مىتوان راه يافت و با كردارهاى نيك مىتوان فهم دين را رواج داد و فهم دين ، ترس از مرگ در پى دارد و با مرگ دنيا پايان يابد . به دنبال دنيا ، آخرت در رسد و به قيامت نزديكى بهشت احساس شود و بهشت مايهء حسرت دوزخيان گردد و دوزخ مايهء پند پارسايان و پارسايى ريشهء احسان است .
پارسايى هدفى است كه هر كس دنبال آن رود هلاك نشود و هر كس آن را به كار بندد پشيمان نگردد ؛ زيرا در سايه پارسايى است كه مردم كامجو ، كامياب شوند و در اثر نافرمانى ، زيانكاران زيان بينند ؛ پس بايد عاقلان [ از اعمال زشت ] بازايستند و پارسايان يادآورى پذيرند .
ايمان بر چهار پايهء استوار است : شكيبايى ، يقين ، عدل و جهاد . شكيبايى را چهار شاخه است : شوق ، بيم ، زهد و انتظار ؛ پس آن كه مشتاق بهشت است شهوتها را فراموش نمايد و آن كه از آتش دوزخ بيم دارد از محرّمات بپرهيزد و آن كه در دنيا زهد پيشه نمايد تحمّل مصيبتها بر وى آسان گردد و آن كه در انتظار مرگ باشد به كارهاى نيك شتاب نمايد .
يقين را چهار شاخه است : بينش هوشمندانه ، دريافت حكيمانه ، پند پذيرى از امور عبرت آميز و توجّه به روش پيشينيان ؛ پس هر كه هوشمندانه نگرد ، حكمت بر وى آشكار گردد و هر كه حكمت بر وى آشكار شود ، آثار و حوادث عبرت آميز را بشناسد و هر كه عبرتشناس شد ، راه و روش زندگى كردن را شناخته و گويى با گذشتگان ، درگذشته زندگى كرده است .

273