و در جمع حاضران چنين روشى را در پيش نگيرد ، از رساندن نامه‌هاى ارسالى از اطراف حكومت و [ اعلام وصول ] و نوشتن پاسخ مناسب تو به آنها سهل انگارى نكند و در آنچه به نام تو مىستاند يا مىدهد ، فروگذارى ننمايد و پيمان و قراردادى را كه به سود تو بسته سست نگرداند و از فسخ پيمان و قراردادى كه به زيان توست در نماند . [ كارمند دبيرخانه ] بايد به جايگاه و مقام خويش در كارها آگاه باشد ؛ زيرا كسى كه قدر و ارزش خود را نداند ، در شناختن قدر و ارزش ديگران درماند . جز اين ، آنچه از نامه‌ها و دفترهاى ثبت درآمد و ماليات و دفترهاى لشكرى باشد به دست ثبتكنندگانى بسپار كه خودت در انتخاب آنان كوشا بوده اى ؛ زيرا ايشان مسئولان [ سازمان ادارى ] حكومت تو هستند كه براى تو سودمندترند و براى عموم مردم سود همگانىترى دارند . آنگاه در گزينش كاركنان دبيرخانه تنها به تشخيص هوشمندانهء خود و خوشباورى و خوشگمانى خويش اعتماد مكن كه مردم براى جلب نظر زمامداران و مسئولان به ظاهرسازى مىپردازند و خوش خدمتى را پيشه مىسازند . ولى ، در پس اين ظاهر آراسته و نيكوكار نمايى ، نه نيك خواهى است و نه سپرده دارى . ليكن آنان را به خدمتى كه براى صالحان پيش از تو عهده دار بوده‌اند ، بيازماى و از ميان آنها بر آن كس اعتماد كن كه در بين همگان خوشنامتر و نجيبتر و امينتر است ؛ پس همانا چنين انتخابى نشانهء خيرخواهى تو براى دين خداست و هم براى آن كس كه كار او بر عهدهء شماست . سپس به آنان بفرماى كه خوب كار كنند و با مردم به نرمى سخن گويند . بر سر هر يك از كارهايت از ميان آنان رئيسى برگمار ، كسى كه كارهاى بزرگ مغلوبش نسازد و تراكم آنها پريشانش ننمايد . سپس حالات نهانى آنان را وارسى كن . به پيامها و نامه‌هاى ارسالى آنان كه توسط پيك به دست تو مىرسد رسيدگى كن و ببين حاجتمندانشان چگونه‌اند و تا چه اندازه از والى و امام و حجّت خويش حرف شنوى دارند ؛ زيرا بسيارى از نويسندگان و منشيان ، بىحوصله و سلطه طلب و خودبين هستند مگر آن كه خدا نگاهشان دارد . و مردم را چاره اى نيست كه دنبال رفع نيازمنديهاى خود بروند و هر عيبى كه در دفتردارهاى تو باشد و تو از آن چشم پوشى كرده باشى به گردن تو مىافتد و هر فضيلتى هم كه در آنهاست براى تو به شمار مىآيد و افزون بر آن ، تو را در اين خصوص نزد خداوند ثواب نيكو است . سپس به بازرگانان و پيشه وران توجّه كن و [ كارگزارانت را ] به نيكى كردن به آنان سفارش كن خواه آنها كه بر يك جاى مقيماند

231