و اگر نعمتى تازه بر او رسد ، فخر و شكوه او را فراگيرد . و اگر مالى به دست آرد ، بىنيازى وى را به سركشى كشاند و اگر به فقر دچار آيد ، به بلا افتد و اگر مصيبتى به او رسد ، بيتابى رسوايش گرداند و اگر گرسنگى او را بيازارد ، ناتوانى وى را از پاى درآورد و اگر پرخورى نمايد ، پرى شكم زيانش رساند ؛ پس هر گونه كوتاهى به او زيان رساند و اگر زياده روى كند ، مايهء تباهىاش باشد . اى مردم ! هر كس كم تلاش كرد ، خوار گشت و هر كس بخشش نمود ، سرور گشت . هر كس مالش بسيار شد ، رياست يافت . هر كس بيشتر حلم ورزيد ، شرافتمند گشت . هر كس در ذات الهى فكر نمايد ، زنديق شود .
هر كس چيزى را بسيار انجام دهد به آن معروف شود . هر كس بسيار شوخى كند سبك شود . هر كس بسيار خندد ، هيبت او از دست برود . اصالت خانوادگى براى شخص بىادب سودى ندارد . همانا بهترين كار ، حفظ آبرو با صرف مال است . نشست و برخاست كردن با جاهل كار عاقلانه نيست . هر كس با شخص جاهل مجالست نمايد آماده جرّ و بحث باشد . نه هيچ ثروتمندى به خاطر ثروتش مىتواند از چنگال مرگ نجات يابد و نه هيچ فقرى به خاطر فقرش مىتواند از دست آن در امان باشد .
اى مردم ! به راستى براى دلها ، گواهانى است كه نفس را از راه اهل تفريط مىگردانند . تيزهوشى براى دريافت اندرزها ، نفس را به خوددارى از اشتباه فرا مىخواند . براى دلها ، خاطره‌هاى هوس انگيزى است كه عقل آنها را دور مىسازد و از آنها نهى مىنمايد . در آزمايشها ، دانش تازه اى است . عبرتگيرى به راه راست كشاند . براى ادب كردن خود همين بس آنچه را كه از ديگرى بد مىدارى [ از آن اجتناب نمايى ] . برادر مؤمنت همان حقّ را بر تو دارد كه تو بر او دارى . هر كس تنها به رأى خود بسنده نمايد ، خود را به مخاطره اندازد . چاره انديشى پيش از پرداختن به كارى ، تو را از پشيمانى ايمن مىگرداند . هر كه از آراى گوناگون استقبال نمايد ، مواضع خطا را بشناسد . هر كه از سخن زيادى خوددارى نمايد ، خردها رأى او را عادلانه دانند . هر كه شهوت خود را مهار نمايد ، قدر و مرتبه اش را نگاه دارد . هر كه جلوى زبان خود را بگيرد مردم از او آسوده باشند و او به حاجت خود دست يابد .
در دگرگونىهاى روزگار ، گوهر مردان مىشود پديدار . روزگاران ، اسرار نهان را بر تو نمايد عيان . كسى كه در تاريكى غوطه ور است از درخشش رعد و برق سودى نبرد . هر كس به حكمت شناخته شود ، به ديدهء وقار و شكوه در او نگرند .

155