اى مردم ! همانا در آدمى ده خصلت است كه زبانش آنها را آشكار مىسازد : زبان گزارشگر نهان است ، قاضى است كه به دعواها و اختلافات فيصله مىدهد ، سخنگويى است پاسخگو ، واسطه اى است كه به وسيلهء آن مشكل برطرف مىشود ، وصف گويى است كه با آن اشياء شناخته مىشود ، فرماندهى است كه به كار نيك فرمان مىدهد ، پندگويى است كه از زشتى باز مىدارد ، تسليت گويى است كه غمها به آن آرام مىگردند ، ستايشگرى است كه كينه‌ها به آن برطرف مىشوند و دلنوازى است كه گوشها از آن لذّت مىبرد . اى مردم ! آن كه سخنش حكمت آميز است خاموشيش سود ندارد ، همان گونه كه سخن گفتن جاهلانه را سودى نيست .
اى مردم ! بدانيد هر كس اختيار زبان خود را نداشته باشد ، پشيمان مىشود . هر كس خود را به آموختن وادار ننمايد نادان ماند و هر كس بردبارى را به خود تحميل ننمايد به آن دست نمىيابد . هر كس مهار نفس خود را نكشد عاقل نيست و هر كس عاقل نباشد ، خوار گردد و هر كس خوار گردد مورد احترام قرار نمىگيرد . هر كس تقوى پيشه نمايد نجات يابد . هر كس مالى را به ناحقّ به دست آورد در مواردى خرج خواهد كرد كه اجرى ندارند .
هر كس در حالى كه هنوز خوشنام است دست از كار ناشايست برندارد ، [ بعد از اطلاع مردم ] در اثر سرزنش مجبور به ترك خواهد شد . هر كس در حال نشسته [ راحتى ] بخشش نكند ، در حال ايستاده [ دشوارى ] از او دريغ خواهد شد . هر كس بخواهد به ناحق عزّت يابد ، خوار گردد . هر كس با حقّ سرسختى نمايد [ سرانجام ] خسته شود . هر كس دين را نيكو آموزد مورد احترام واقع شود . هر كس بزرگى فروشد كوچك گردد و هر كس احسان ننمايد ستوده نشود . اى مردم ! همانا مردن بهتر است از با خوارى زيستن ، سخت كوشى بهتر است از راحتطلبى ، حساب خود را داشتن بهتر است از كيفر كشيدن ، قبر بهتر است از فقر ، تهى چشمى بهتر است از بسيار نگاه‌ها . روزگار [ دو روز است ] : روزى با توست و روزى در برابر توست ، پس در هر دو حال شكيبايى پيشه كن كه به آن دو امتحان خواهى شد .
اى مردم ! شگفت انگيزترين چيزى كه در انسان است دل اوست كه مايه‌هاى حكمت و مايه‌هاى ضدّ آن را دارد ، پس هر گاه اميدوارى به او روى آورد ، آزمندى خوارش مىسازد و اگر آزمندى به او روى نهد حرص تباهش كند و اگر نوميدى بر آن دست يابد ، تأسف آن را بكشد و اگر خشمش بگيرد برآشوبد و اگر به خرسندى نيك بخت شود ، عنان خويشتندارى از دست بدهد و اگر ترس او را فراگيرد ، اندوه او را مشغول گرداند و اگر آسودگى خاطر بسيار يابد ، غفلت او را بربايد .

153