باب ( بيست هفتم ) اعتقاد در عقبات ابن بابويه رحمة الله عليه گويد : اعتقاد ما در اين باب آن است كه اسم هر عقبه‌اى از عقبات صراط اسم فرضى است يا امرى يا نهيى ، و چون آدمى بعقبه‌اى رسد كه اسم يك فرضى از واجبات تكليفى دارد و اين شخص تقصير در آن واجب نموده باشد در آن عقبه محبوس ميگردد و مطالبهء حق خداوند از او مىشود [1] اگر از عهده بر آمد بواسطهء عمل صالحى كه پيش انداخته يا بوسيله رحمتى كه او را دريافته ، نجات مييابد از آن عقبه تا عقبه ديگر و پيوسته دفع مىشود از عقبهء بعقبهء و محبوس ميگردد نزد هر عقبه و پرسيده مىشود از تقصيرى كه واجبى نموده كه هم نام آن عقبه است پس اگر از همهء عقبات بسلامت گذشت ميرسد بخانهء بقاء و زنده مىشود به آن حياتى كه مردن در آن هرگز نيست و خوشوقت ميگردد بسعادتى كه

[1] فرموده است شيخ مفيد رحمة اللَّه تعالى كه عقبات عبارت است از اعمال واجبه و سؤال نمودن از آنها و وقوف بر آنها و نيست مراد به آن كوههائى كه در زمين مىباشد كه قطع كرده مىشود و جز اين نيست كه آنها اعمالند كه مانند مىباشد بعقبات و موصوف آن اعمال با اين وصف به جهت آن چيزى است كه ميرسد بآدمى از تقصيرش در اجابت خداوند تعالى در آن عقبه كه كوشش مينمايد بالا رفتن و قطع كردنش را فرموده است خداوند تعالى كه : * ( فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَما أَدْراكَ مَا الْعَقَبَةُ فَكُّ رَقَبَةٍ أَوْ إِطْعامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ ) * الخ ( سوره البلد آيه 11 تا 13 ) پس نام گذارده است خداوند سبحانه اعمالى را كه تكليف نموده است بنده را به آنها عقبات به جهت تشبيه بعقبها و كوهها به جهت آنچه ميرسد آدمى را در اداء آن اعمال مشقتها چنان كه ميرسد او را در بالا رفتن عقبات و قطع نمودن آنها . و فرموده است حضرت امير المؤمنين عليه السّلام كه پيش روى شماها است عقبهء دشوارى و منزلهاى هولناكى كه ناچار بايد گذشت بر آنها و وقوف نمود بر آنها پس يا بسبب رحمتى از جانب خداوند نجات خواهيد يافت و يا هلاكتى است كه نيست بعد از آن نجاتى . اراده نموده است آن حضرت عليه السّلام بعقبه خلاصى يافتن آدمى را از وبالى كه بر او است و نيست چنان كه گمان نموده‌اند آن را حشويه از آنكه در آخرت كوهها و گردنه هائى است كه محتاج مىباشد آدمى بسوى قطع نمودن آنها پياده و سواره ، زيرا كه نيست معنى از براى آن در آنچه حكمت اقتضاء آن مينمايد از جزا دادن بر اعمال و نيست وجهى از براى خلق نمودن عقباتى كه نام گذارده شود به نماز و زكات و روزه و حج و غير اينها از واجبات و بعد از آن تكليف شود آدمى كه بالا رود آنها را پس اگر بوده باشد تقصيركنندهء در طاعت خداوند مانع شود آن ( عقبه ) ميانهء او و بالا رفتن آنها زيرا كه مقصود در قيامت وقوف بر اعمال و جزاء دادن بر آنها است به ثواب و عقاب و آن محتاج نميباشد بنصب عقبه ها و خلق كوهها و تكليف نمودن قطع آن و دشوارى يا آسانى آن با آنكه وارد نشده است خبر صحيحى به آن بر اين تفصيل كه پس اعتماد شود بر آن و بيرون آورده شود از براى آن توجيهات و هر گاه ثابت نشد كه به اين مضمون خبرى بوده باشد امر در آن آنچه ( آن چيزيست ) كه ذكر نمودم آن را - مفيد

87