< فهرس الموضوعات > 23 - ترجمهء على بن اسماعيل ابو الحسن اشعرى < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > 24 - شرح حال مرحوم علامه حلى ( اعلى الله مقامه ) < / فهرس الموضوعات > كودك در دنيا مكلف ميشد ، امتثال مىكرد وفرمان ميبرد . سپس او را ببهشت برد وهر كودكى كه خوددارى از رفتن ميان آتش نمايد ، خداوند فرمايد چنانچه در دنيا باين كودك امر ميشد امتثال نمىكرد وفرمان نميبرد . سپس او را بدوزخ فرستد وظاهر بعضى از اخبارى كه مرحوم " صدوق " در " توحيد " نقل كرده اين نظريه را تأييد ميكند .
3 - نظر " ابو الحسن اشعرى " [1] اينست كه عذاب كودكان براى افزودن غم پدرانشان جايز است بنابراين عذاب كودكان كفار براى افزودن حزن آنان است .
لكن چنانكه از جاحظ نقل شده اين عمل از كسى شايسته است كه از راه ديگر ، قادر بر افزودن غم مجرمان نباشد وناچار بدين وسيله زشت متوسل شود ، ولى خداوند كه همه طور وسيله در اختيار دارد ، چگونه با شكنجه كسانيكه استحقاق شكنجه ندارند ، باضافه كرده تألم مجرمان متوسل ميشود .
گروهى ديگر از متكلمان را عقيدت آنست كه كودكان چه كودكان مسلمانان چه كودكان كفار در بهشت متنعم خواهند بود ، لكن نه بعنوان ثواب وپاداش عمل ، چه در دنيا كه كودكان صلاحيت تكليف را نداشتند ، آخرت هم كه دار تكليف نيست . پس پروردگار صرفا از باب تفضل كودكان را متنعم فرمايد .
" مرحوم علامه حلى " اعلى الله مقامه [2] باين نظريه تصريح فرموده وخلاصه گفتارش اينست :

[1] " على بن اسمعيل ابو الحسن اشعرى بصرى " از متكلمان وپيشوايان مذهب " اشاعره " ميباشد وصاحب تأليفاتى است بسال 324 هجرى بدرود جهان گفته است .
[2] " علامه حلى " كه بسال 648 هجرى بدنيا آمده وشب شنبه يازدهم ماه محرم سال 726 ه‌ درگذشته ، در جلالت بمرتبه‌يى است كه قلم از تحرير فضائل ومناقبش عاجز است و " فاضل تفرشى " گفته تصور ميكنم كه خوددارى از وصفش بهتر باشد ، چه كتاب من گنجايش بيان علوم وتصنيفات وفضائل ومحامد وى را ندارد . " مرحوم مامقانى " گفته از باب ما لا يدرك كله لا يترك كله ميگويم : دانشمندان اسلامى اتفاق بر وفور علم وكثرت تصنيف وى نموده اند ودر وثاقتش مبالغه كرده اند . " بحر العلوم " گفته " علامه حلى " علامه وفخر آدميان وبزرگترين فرد دانشمندان ، درياى بيكران دانش وسحاب فضيلت وكمال - جامع تمام كمالات ودانشها - مروج مذهب در سده هفتم ورئيس مطلق دانشمندان شيعه بوده ، در هر علمى كتاب تصنيف نموده است " " سماهيجى " ميگويد " علامه " در اشتهار بين شيعه اماميه بلكه عامه ، روشنتر از آفتاب در رابعة النهار بوده . فقيه : متكلم ، منطقى ، هندسى ، رياضى ، جامع فنون ، متبحر در تمام علوم ، چه علوم عقلى ، چه علوم نقلى ، مورد وثوق وپيشوا در فقه واصول بوده ، آفاق را بتصنيفات خود پر وجهان هستى را بتاليفات خود معطر ساخته ، از علماء اصولى ومجتهد صرف بوده ، تا آنجا كه " مرحوم استرآبادى " گفته : اول كسى كه از اصحاب ما راه اجتهاد را پيموده علامه بوده واو كسى است كه اخبار را بچهار بخش تقسيم وطبقه بندى كرده واصطلاح صحيح وحسن وموثق وضعيف را متداول ساخته . از " تكمله امل الامل " استفاده ميشود كه در علوم عقلى شاگرد " خواجه طوسى " بوده و " خواجه " در فقه ، شاگرد وى بوده است ودر مناظرات با مخالفان هم مهارتى بسزا و جديتى تمام داشته ، وببركت مناظره وى مذهب حق بر " شاه خدا بنده " آشكار شد وتشيع را اختيار كرد ، وهمو بود كه دستور داد خطبه وسكه را بنامهاى نامى ائمه هدى زينت دهند . " علامه طباطبائى " گفته : " بعلاوه بشدت پرهيزكار وبى نهايت متواضع وفروتن بود خصوصا نسبت بذريه طاهره وجمعيت علويان " .

52