" ابن ابى العوجاء " نتوانست پاسخى به حضرتش عرض كند و برخاست و از محضر امام بيرون رفت .
" بيان " - چون نيازمندى ممكن و مصنوع ، به علت و صانع به حكم وجدان يا بقول حكما و متكلمان به حكم اصل تعليل ممكن يا حادث مسلم بوده حتى ماترياليستها هم به اين اصل اعتراف داشتند ، اگر مصنوع بودن موجودى ثابت شد وجود صانع غير قابل ترديد است لذا امام با اين بيان مىخواست ابن ابى العوجاء را وادار به اعتراف به مصنوع بودن خود نمايد . و در مرحله بدوى سؤال و جواب ، ابن ابى العوجاء اين معنى را انكار كرد . امام با پرسش دوم راه انكار را بر او بست چون از طرفى قدرت بر انكار نداشت و از طرفى نمىخواست صريحا اعتراف كند ناچار سكوت را اختيار كرده از ميدان مناظره شكست خورده بيرون رفت .
و تفسير سؤال دوم چنين است كه با اينكه در وجودت تمام خواص و مشخصات مصنوعيت از تحولات و تبدلات از رحم مادر تا گور موجود است چگونه انكار مصنوع بودن خود را مىنمايى ؟ و اگر مدعى هستى كه من مشخصات مصنوعيت را مىدانم و در خود آن مشخصات را نمىيابم صفات مصنوع را بيان كن و بگو بدانم كه اگر مصنوع بودى چگونه بودى ؟ و چون ابن ابى العوجاء خود را واجد تمام صفات مصنوع مىديد سكوت اختيار كرد .
3 - " ثقة الاسلام محمد بن يعقوب كلينى " [1] در كتاب مستطاب " اصول

[1] " محمد بن يعقوب بن اسحق الكلينى الرازى " از دانشمندان و نويسندگان بزرگ جهان تشيع و استاد فقها و دانشمندان زمان خود و مجدد مذهب در قرن سوم هجرت بوده است و از نظر وثاقت ملقب بثقة الاسلام گرديده . مرحوم كلينى داراى تصنيفات عديده مانند كتاب رسائل ائمه - رد بر قرامطه - تعبير رؤيا - اشعارى كه درباره ائمه گفته شده مىباشد . مهمترين تصنيفات وى كتاب مستطاب كافى است كه مدت بيست سال در نگارش اين كتاب كوشش نموده و مشتمل بر كتابهاى متعددى است كه نجاشى آنها را از كتاب عقل تا كتاب روضه كافى شمرده است . مجلسى اول - در شرح خود بر اصول كافى كه به فارسى نوشته مىگويد " نظر به اينكه درگذشت ثقة الاسلام كلينى مقارن وفات " على بن محمد سيمرى " كه يكى از نواب ويژه چهارگانه امام زمان است واقع شده هر حديثى كه بعنوان ( وقد قال العالم ) يا ( و فى حديث آخر ) يا امثال اين ذكر شده از امام عصر عجل الله فرجه مىباشد " . " محدث جزايرى " مىفرمايد بعضى از معاصرين ما عقيده دارند كه كتاب كافى به امام زمان عرضه شده است ، زيرا كه نگارش اين كتاب در زمان غيبت صغرى و هنگامى بوده كه امام بوسيله نواب خاصه با شيعيان مكاتبه داشته و شيعيان مىتوانستند در اكثر اوقات بوسيله نواب به امام زمان مراجعه نمايند ، چگونه ممكن است كه ثقة الاسلام كلينى براى كشف اعتبار اخبار مرويه در كافى به امام زمان مراجعه نكرده باشد . به هر جهت در جلالت قدر ثقة الاسلام كلينى و وثاقت كتاب كافى ترديدى نيست و مشهور است كه مىگويند كتاب كافى به امام زمان عرضه شده و فرموده است ( الكافى كاف لشيعتنا ) كتاب كافى شيعيان ما را كفايت مىكند . وفات اين بزرگوار در سال 339 هجرى كه معروف بسال تناثر نجوم است اتفاق افتاده ، قبرش در بغداد شرقى دست چپ جسر واقع است و مزارى است كه شيعه به آن تبرك مىجويند . از " كتاب روضة العارفين " نقل شده كه يكى از حكام بغداد پرسيد اين قبرى كه جمعى به زيارتش مىروند از كى است ؟ گفتند قبر يكى از شيعيان آل محمد است . امر كرد قبر را خراب كنند . قبر را ويران كرده و بدن مرحوم كلينى را بيرون آوردند ، بدن را با كفن تر و تازه ديدند در اثر ديدن اين كرامت امر كرد بدن را مجددا دفن كردند وبقعه‌اى بر آن بنا نمودند . بعضى سبب نبش قبر كلينى را چنين بيان كرده اند كه چون فرماندار بغداد ديد مردم به زيارت قبر " موسى بن جعفر " ( ع ) مىروند . عداوت با اهل بيت پيغمبر او را وادار كرد كه تصميم به نبش قبر " موسى بن جعفر " ( ع ) بگيرد و گفت جماعت شيعه معتقدند كه بدن ائمه آنان نمىپوسد من مىخواهم با اين عمل دروغ اين عقيده را ثابت كنم . معاونش گفت شيعيان همين عقيده را درباره علماى خود نيز دارند ، براى تكذيب عملى ادعاى ايشان خوب است امر به نبش قبر كلينى كه از علماء شيعه است بفرمائيد اگر ادعاى شيعه راجع به علماى خود درست باشد ، مىدانيم كه راجع به امامان نيز راست مىگويند ، لذا امر به نبش قبر كلينى كرد ، چون بدن را تر و تازه ديد از تصميم نبش قبر " موسى بن جعفر " عليه السلام منصرف شد .

144