اين معنى به علم و حيات با اينكه قدرت و ساير صفات وى نيز همين حكم را دارد سازگار نيست . و در اتحاد اقنوم علم با مسيح ، بيان فرق نصرانيان مختلف است ، " ملكائيه " ( پيروان ملكا پادشاه روم ) گويند : اقنوم علم ، با جسد مسيح متحد گشته و با كسوت ناسوتى وى مانند آميخته شدن شراب با آب ، امتزاج يافته است .
" نسطوريه " ( اصحاب نسطور حكيم كه در زمان مأمون ظهور كرده و مطابق رأى خود در انجيل تصرفاتى نموده است ) گويند : اقنوم علم مانند اشراق آفتاب بر بلورى ، بر جسد مسيح تابيده است .
" يعقوبيه " ( پيروان يعقوب برزغانى راهب قسطنطنيه ) گويند : اقنوم علم بعنوان انقلاب به گوشت و خون مسيح با وى طورى متحد شده كه خداوند مسيح شده است .
بعضى گفته‌اند : كه لاهوت به صورت ناسوت ظاهر شده چنان كه ملك به صورت بشر ظهور مىكند .
و بعضى گفته‌اند : لاهوت با ناسوت مانند نفس و بدن تركيب يافته وجود مسيح را تشكيل داده اند .
بعضى گفته‌اند : كه اقنوم ( كلمه ) گاهى وارد جسد مسيح مىشود و از او خرق عادات آشكار مىگردد ، گاه از او مفارقت مىكند ، لذا مسيح آفات و آلام را احساس مىنمايد به هر جهت تمام اين فرضيه‌ها را جمله ( وخلقه خلو منه ) ( مخلوق خدا از او خالى است ) ابطال مىكند .
چنان كه با اين بيان مقاله عيسويان باطل مىگردد ، همچنين مقاله بعضى از غلات باطل مىشود . غلات مىگويند : ظهور روحانى در كسوت جسمانى محال نيست .
بنابر اين مانعى ندارد كه خداوند به صورت بعضى از افراد كامل بشر جلوه كند و اولاى افراد بشر در اين جهت امير المؤمنين و اولاد معصومين وى مىباشند : چه در كمالات علمى و عملى بهترين مخلوقاتند ، و لذا از ايشان كارها و دانشهايى كه از طاقت بشر خارج است آشكار مىشود . و نيز عقيده بعضى از صوفيه با اين بيان معصوم سازگار نيست چه بعضى از آنان مىگويند : سالك به مقامى مىرسد كه خداوند

139