از كلمهء هرگاه " إذا " و همچنين از " او لهوا " استفاده مىشود كه اين رفتار ، رفتار يك مرتبه و استثنايى مسلمانان و اصحاب نبوده ، كه در هنگام نماز جمعه ، پيامبر ( ( صلى الله عليه وآله و سلم ) ) را در مسجد تنها رها مىكردند ، بلكه مكرر اتفاق مىافتاد ، كه گاه براى تجارت و سودا گرى و گاه براى تماشاى لهو و سرگرمى از پيرامون آن حضرت متفرق مى شدند .
اگر اين رفتار نسبت به امام جمعه عادى يك شهر انجام گيرد ، درباره مردم آن شهر چه قضاوتى مىشود ، اگر كسى آنان را بهترين مردم شهرها بنامد ، جا ندارد او را با استهزاء و مسخره ، به سبك مغزى رمى كنند ، آنگاه آنان كه با پيامبر اكرم ( ( صلى الله عليه وآله و سلم ) ) چنين رفتارى داشتند مى توان گفت بهترين انسانهاى روى زمينند ، چون در زمان آن حضرت بوده و او را درك كرده اند و نسبت به وى در تمام زمينه‌ها جفا كرده اند .
از آياتى كه در مورد ظلم به رسول الله ( ( صلى الله عليه وآله و سلم ) ) در ابعاد سياسى اجتماعى و اقتصادى و عبادى ملاحظه شد ، دانسته مىشود كه اين جفا تنها از جمع اندكى صادر نمى شد ، و الا تهديد به عذاب و تبديل آنان به قوم ديگرى معنا نداشت ، و اگر تنها معدودى به سوى تجارت

22