دادن و تحريك و سردى و گرمى و تلخى و تندى و نرمى و شدت آن را چگونه مىشناسد اگر بگويى از راه گمان مىشناسد ، اين درست نيست چون اينها با طبايع و حواس درك نمىشوند و اگر بگويى با تجربه و خوردن آنها مىشناسد ، او بايد در اولين دفعه اى كه اين دواها را مىخورد ، مىمرد چون به آنها جهالت داشت و سود و زيان آنها را نمىدانست و بيشتر آنها سمّ قاتل است و اگر بگويى كه او در تمام شهرها گشته و در ميان هر ملتى زندگى كرده و زبان آنها را ياد گرفته و دواهاى آنها را با كشتن اولى و دومى تجربه كرده ، در چنين حالتى او بايد جماعت بسيارى را بكشد تا يك دارو را بشناسد و مردم اين شهرها كه كسانى از آنها را كشته است خود را فداى او نمىكنند و نمىگذارند كه در ميان آنها زندگى كند .
فرض كنيم كه او همهء اينها را بررسى كرد ، ولى بيشتر آنها سمّ قاتل است اگر زياد بدهد مىكشد و اگر كم بدهد اثر نمىكند . فرض كنيم كه او همهء اين كارها را كرد و در مشرق و مغرب زمين سير نمود و عمر او هم آنقدر طولانى شد كه درخت به درخت و شهر به شهر بررسى نمود ، او چگونه چيزهاى ديگر مانند پرندگان و درندگان و حيوانات دريا را تجربه كرد . حال كه اين حكيم به گمان تو تمام گياهان دارويى را تجربه كرد و همه را جمع آورى نموده است ولى برخى از آنها حالت دارويى پيدا نمىكند مگر اينكه به اعضاء بدن حيوانى مخلوط شود ، آيا او تمام پرندگان و درندگان دنيا را يك يك به دست آورده و آنها را

100