اما لطيف بودن به معنى كمى و باريكى و خردى نيست ، بلكه به معنى نفوذ در اشياء ( احاطه علمى به همه چيز ) و ديده نشدن او است ، چنان كه به شخصى مىگوئى : اين امر از من لطيف شد ، و فلانى در كردار و گفتارش لطيف است ، به او خبر مىدهى كه عقلت در آن امر مانده است و راه جوئى از دست رفته است ، و طورى عميق و باريك گشته كه انديشه آن را درك نكند ، همچنين لطيف بودن خداى تبارك و تعالى از اين نظر است كه به حد و وصف درك نشود ، و لطافت ما به معنى خردى و كمى است ، پس در اسم شريك او شديم و معنى مختلف گشت .
و اما خبير كسى است كه چيزى بر او پوشيده نيست و از دستش نرفته ، خبير بودن خدا از نظر آزمايش و عبرت گفتن از چيزها نيست ، كه اگر آزمايش و عبرت باشد بداند و چون نباشد نداند ، زيرا كسى كه چنين باشد نادان است و خدا هميشه نسبت به آفريدگانش آگاه است ، ولى آگاه در ميان مردم كسى است كه از نادانى دانش آموز خبرگيرى كند ( كه پس از نادانى آگاه و دانا شده ) ، پس در اسم شريك او شديم و معنى مختلف است .
و اما ظاهر بودن خدا از آن نظر نيست كه روى چيزها بر آمده و سوار گشته ، و بر آنها نشسته و بالا آمده باشد ، بلكه بواسطه غلبه و تسلط و قدرتش بر چيزهاست ، چنانچه مردى گويد : بر دشمنانم غلبه يافتم و خدا مرا بر دشمنم

339