او پروردگار بوده است هنگامى كه پرورش يافته اى نبوده ، و حقيقت خدائى براى او بوده هنگامى كه ستايشگرى در جهان نبوده ، عالم و دانا بوده هنگامى كه معلوم و دانسته شده اى نبوده ، آفريدگار بود هنگامى كه آفريده شده اى نبوده ، شنوا بوده هنگامى كه شنيده شده اى نبوده ، و حقيقت آفريدگارى را پيش از آن كه بيافريند را دارا بوده است ، و حقيقت خالقيت را دارا بود پيش از آن كه خلق نمايد .
چگونه چنين نباشد در صورتى كه از چيزى غائب نبوده ، و تحولى در او صورت نمىگيرد ، اميد و آرزو در او وجود ندارد ، محدود به زمانى نبوده ، وقرين چيزى نيست ، ادوات و ابزار اشياء را محدود مىكند ، و اثبات نيازمندى و احتياج مىنمايد ، و آلات و اسباب به همانند خود اشاره مىكند ، قديميت اشياء را حادث بودنشان نفى مىكند و از ازلى بودنشان ممانعت به عمل مىآورد ، و كمالى در او نيست .
بين اشياء جدائى انداخت تا دلالت كنند بر وجود جدائى اندازنده ، و دورى انداخت تا دلالت كنند بر دورى اندازنده ، با اشياء خالقشان براى عقول تجلى كرد ، و به آنها از ديدن در حجاب قرار گرفت ، و به آنها اوهام توجه نموده ، و در آنها غير او را ثابت كردند ، و ادله از آنها اخذ شد ، و از آنها اقرار گرفته شد ، و به عقلها اعتقاد به خداوند استحكام يابد ، و به اقرار ايمان كامل شود ، ديندارى جز با شناخت تحقق نپذيرد ، و شناخت جز با اخلاص ميسر نيست ، و با تشبيه اخلاص صورت نمىگيرد ، وتشبيه را نتواند نفى كند اگر براى او صفات مخلوقين را اثبات نمايد .

323