( 1 ) كلام آن حضرت در كليات توحيد روايت شده : هنگامى كه مأمون قصد داشت امام رضا ( عليه السلام ) را به ولايتعهدى منصوب كند ، بنى هاشم را جمع كرد وگفت : من قصد دارم كه خلافت بعد از خود را به امام رضا ( عليه السلام ) واگذارم ، بنى هاشم نسبت به امام حسد ورزيدند و گفتند : آيا مىخواهى را متصدى امرى كنى كه از آن آگاهى ندارد ، اگر مىخواهى نادانى او بر تو آشكار شود كسى را نزد او بفرست تا بيايد ، مأمون نزد آن حضرت فرستاد ، بنى هاشم به ايشان عرض كردند : اى ابا الحسن بر منبر برو وخداوند را توصيف كن ، آنگونه كه خدا را بر آن عبادت كنيم .
امام بر منبر رفت ، لحظه اى نشست و تأمل كرد ، آنگاه ايستاد و پس از حمد و ثناى الهى و درود فرستادن بر پيامبر و خاندانش اين گونه سخن گفت :
اولين مرتبه بندگى خداوند شناخت او است ، و پايه شناسائى او يگانه دانستن او است ، و كمال يكتا دانستن او نفى صفات ( زائد بر ذات ) از ذات اقدس او است ، زيرا عقول گواهى دهند كه هر صفت و موصوفى مخلوق است ، و هر موصوفى گواهى دهد به اين كه براى او خالقى است كه آن خالق داراى چنين صفتى نبوده و موصوف به اين صفت نمىباشد ، و هر صفت و موصوفى

315