كار يكسره گرديد ، جريان را حضور برادرزاده ى خود معروض داشت و با تصميم و مشورت ابوطالب گروه پناهنده جو ، بار ديگر به منازل خود و مجامع قريش باز گشتند .
درگذشت ابوطالب وخديجه افزون بر استوارى و استحكام مبانى يك دين و شريعت ، وجود افراد صالح و شايسته در پيشبرد اهداف آن فوق العاده اهميت دارد . بى يار و ياور پيشبرد اهداف غير ممكن يا قريب به محال مى باشد . در صدر اسلام نيز افرادى بودند كه نقش سازندگى و ايثار آنان در حد عالى بود كه ابوطالب وخديجه از آن دسته بودند .
دو ماه پس از خروج از شعب ، و سه سال پيش از هجرت بود كه وفات ابوطالب و سپس با سه روز فاصله وفات خديجه پيش آمد و اين دو حادثه در ماه رمضان سال دهم بعثت ، روى داد ، خديجه در اين تاريخ 65 ساله و ابوطالب 80 ساله بود و از عمر رسول خدا ( صلى الله عليه وآله ) 49 سال و 8 ماه و 11 روز مى گذشت .
آن روز پيامبر اسلام ( صلى الله عليه وآله ) دو حامى ارزشمند و دو مدافع دلسوخته را از دست داد و اين حادثه براى او بسيار دردناك بود ، زيرا خديجه براى او نه تنها همسرى مهربان و فداكار و دلسوز بود ، بلكه براى اسلام و مسلمانان خدمتگزارى صديق و با اخلاص بود ، به حدى كه در راه اسلام آن همه زخم زبانها را تحمل كرد ، مشكلات را به جان خريد و اموال خود را در اين راه ايثار نمود و از خانه ى مجلل و زندگى مرفه و پرآسايش خويش صرف نظر نمود و به مدت سه سال در ميان دره و به دور از خانه و كاشانه به سر برد .
تأثير درگذشت ابوطالب نيز از اين جهت بود كه او از هشت سالگى پيامبر اسلام ، تا آن روز ، حفاظت و حراست او را به عهده داشت و پروانه‌وار گرد شمع وجود او مى گشت . او در زمان غربت اسلام و اوج فشار و دشمنى مشركان ، يگانه مدافع اسلام و تنها حامى واقعى او در امر ايمان و اعتقاد او به خدا و مبانى اسلام بود ، نه جنبهء فاميلى و خويشاوندى .
نهايت امر بر اساس مصالح سياسى ، اسلام خود را كتمان مى كرد و اثر اين دو حادثه آنچنان عميق بود كه سال درگذشت آنان " عام الحزن " يعنى سال اندوه و غصه

82