كانت أمى " .
او به راستى مادرم بود گاهى كودكان خود را گرسنه نگه مى داشت ولى مرا سير مى كرد و آنان را گرد آلود مى گذاشت و مرا شسته و آراسته و خوشبو مى نمود او براستى مادرم بود . ( 1 ) حلف الفضول يكى از حوادث جالب دوران بيست ساله ى آن بزرگ انسان تاريخ ، وقوع حادثه تاريخى " حلف الفضول " مى باشد :
حلف الفضول كه آن را بهترين پيمان قريشيان ناميده اند در ميان چند طايفه از قريش بسته شده بود ، عامل اساسى اين پيمان آن بود كه مردى از بنى زبيد كالايى را به " عاص بن وائل سهمى " فروخت عاص كالا را گرفت و بهاى آن را نپرداخت . مرد زبيدى ناچار بالاى كوه ابوقبيس رفت و فرياد برآورد : اى مردم قريش ! به داد ستمديده اى ، دور از طايفه و كسان خويش برسيد كه در داخل شهر مكه كالاى او را به زور و ستم مى برند ! " ( 2 ) با شنيدن نداى دادخواهى بنى مطلب بن عبد مناف ، بنى زهره ، بنى تميم ، بنى حارث ، در خانه " عبد الله بن جدعان " گرد آمدند و با هم پيمان بستند كه براى يارى هر ستمديده اى و گرفتن حق هر مظلومى ، همداستان باشند و اجازه ندهند كه در مكه بر احدى ستم رود ، نخستين ثمره ى اين پيمان گرفتن حق مرد زبيدى از عاص بن وائل بود . ( 3 ) پيامبر اسلام پس از بعثت و هجرت مى فرمود : " لقد شهدت - في دار عبد الله بن جدعان ، لو دعيت الى مثله لأجبت و ما زاده الأسلام إلا تشديدا " . " در خانه ى عبد الله بن جدعان در پيمانى حضور يافتم كه اگر در اسلام نيز به مانند آن دعوت مى شدم باز اجابت مى كردم و اسلام جز استحكام و تشديد چيزى بر آن نيفزوده است " . ( 4 ) راز اين شدت و استحكام در آنست كه اسلام ، خواهان استيفاى حقوق ستمديدگان و مستضعفان مى باشد اين خواستهء الهى به هر ترتيب و تحت هر شرائط انسانى كه صورت

1 . ترجمه تاريخ يعقوبى ، ص 368 - امتاع الاسماع ، ص 8 . 2 . روض الأنف ، ج 2 ، ص 72 - تاريخ پيامبر اسلام دكتر آيتى ، ص 90 . 3 . التنبيه والاشراف ، ص 179 - سيرة النبى ، ج 1 ، ص 145 - الطبقات الكبرى ، ج 1 ، ص 129 - ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1 ، ص 372 . 4 . التنبيه والاشراف ، ص 179 - الطبقات الكبرى ، ج 1 ، ص 109 - يعقوبى ، ج 1 ، ص 273 .

50