ناحيه عملى آن مى باشد چون اين نوع تفكر در نظر انسان ، روش منفى را محبوب جلوه گر مى سازد حتى از رهبرى و زعامت فكرى امت هم محروم مى سازد از اين رو نگارنده اعتقاد دارد كه از ضرورتهاى اسلامى مهم و قابل عنايت ، اثبات عملى خطاى اين نوع تفكر در اذهان است و ضرورت دارد زندگى ائمه را بر اساس يك نظريه كلى مورد بررسى قرار داد در طول خط سير آنان ، نقش مشترك فعالى كه در حمايت از رسالت و اعتقاد داشته اند مورد عنايت و توجه قرار گيرد . و بر جنبه اثباتى پيام و رسالت آنان ، بيشتر تكيه نموده شود تا جنبه‌هاى منفى و عزلت آنان و به نقش مشترك و فعال آنان در حمايت از رسالت و مكتب ، اعتماد و توجه بايد داشت . تا جنبه منفى و سلبى .
قابل توجه است كه پيشوايان معصوم ( عليه السلام ) على رغم توطئه اى كه در ارتباط با دور ساختن آنان از محور قدرت و حكومت جريان داشت ، در عين حال پيگيرى و مراقبت لازم را با استمرار مسئوليت خود در محافظت از رسالت و روش اسلامى وحفظ و نگهدارى آن رسالت در رو به روئى با خط انحراف و دور افتادن از مبانى و ارزشهاى واقعى آن داشته اند ، و در روزگارانى كه سقوط و انشعاب و انحراف به حد علو وفوران خود ، رسيده و سپس هر روز شدت مى گرفت پيشوايان تدابير لازم و پيش بينىهاى مناسب را داشته اند و توانسته اند آن خط انحرافى را خنثى سازند .
امام رضا ( عليه السلام ) و مأمون باز در نظر بگيريد داستان هجوم وحشتناكى كه به سوى كاخ مأمون در ارتباط با خشمناك بودن امام رضا ( عليه السلام ) صورت گرفت به حدى كه مأمون چاره اى جز پناه بردن به امام را نداشت امام رضا ( عليه السلام ) با صراحت بيان كرد : " از خدا دربارهء امت اسلامى تقوى داشته باش . تو امور امت را تباه ساخته اى و امور را به افرادى واگذار نموده اى كه بر خلاف حكم خدا ، دستور مى دهند . . . " . ( 1 )

1 . در اينجا بى مناسبت نمى بينيم ، حديثى را كه فردى از خلف بن حماد از احمد بن عمر حلبى نقل كرده است و مشعر به حالت تنفر و انزجار امام رضا ( ع ) مى باشد از فوائد رجاليه مرحوم بحر العلوم نقل نمائيم : احمد بن عمر حلبى گويد در منى به حضور امام رضا ( ع ) رسيدم و شكايت نمودم كه ما خاندانى بوديم كه مورد غبطه و خوشحالى و نعمت بوديم ولى اكنون همهء اينها از دستمان بيرون رفته است اكنون نيازمند افرادى شده ايم كه آنان خود روزگارى نيازمند ما بودند ؟ امام ( ع ) فرمود : احمد ! آيا خوشحال مى شوى تو نيز آنچه را كه اين ستمگران دارند داشته باشى در حالى كه روى زمين پر از طلا مال تو باشد ؟ گفتم نه اى فرزند رسول خدا ! فرمود : پس از همين جا برگرد و هيچكس خوشحال‌تر از تو نيست در صورتى كه تو سرمايه اى دارى كه با جهان پر از طلا معامله نمى كنى ؟ آيا بشارت ندهم كه خداوند متعال به وسيله تو وآباء و اجداد تو اين مرحله را ميسر ساخت . ( رجال سيد بحر العلوم ج 1 ، ص 220 ) . قابل توجه در اين روايت كلمه : " اين ستمگران است " كه مى تواند بيانگر مفهوم بس ارزنده اى در موقعيت آن روز امام بوده باشد .

23