" انك لعلى خلق عظيم " ( همانا تو داراى اخلاق بس بزرگوار مى باشى ) ( 1 ) او در عفو و گذشت و فداكارى در حد ايثار و فناء بود و در برابر ايذاء و اهانت قوم خود استقامت داشت و دائم مى فرمود : " خدايا تو قوم مرا ببخش و مورد عفو قرار بده آنان نادان هستند " .
او هم به پيران احترام مى كرد و هم به جوانان ، هنگامى كه دو خواهر رضاعى از در وارد مى شدند به پا مى خاست و عباى خود را زير پاى آنان مى انداخت . به ياران خود سفارش مى كرد از فرزندان خويش با احترام ياد كنند ، او براى مادران احترام خاصى قائل بود و مى فرمود : " بهشت زير پاى مادران است " .
او در شدائد و مصائب ، استوار و پايدار بود و هرگز سستى وفتور به خويشتن ، راه نمى داد و هرگز نوميدى و يأس به دل او خطور نمى كرد .
نظم و برنامه در زندگى پيامبر اسلام بخشى از سه وعده اوقات روزانهء خود را به عبادت ، بخش ديگرى را به رسيدگى به امور و گرفتاريهاى مردم و بخش سوم را به زندگى خانوادگى خود اختصاص داده بود . او هرگز اعضاى خانواده خود را ( خواه همسر ، خواه خدمتكار ) در برابر اشتباه بازخواست نمى كرد و از هر خطا و لغزشى در خانواده مى گذشت . در معاشرت بى نهايت لطف و جاذبه داشت . فقراء را بهترين دوست خود مى شمرد . هميشه در كنار لبهايش نشانى از لبخند وجود داشت . محمد ( صلى الله عليه وآله ) هرگز آزارش به كسى نمى رسيد . درشتى نمى كرد . باوفا و رازدار و امين بود . بى نهايت بردبار و شكيبا بود . در روزهاى سال غالبا روزه داشت و شب هم تا سپيده دم به نماز مى ايستاد و لحظه‌اى از ياد خدا غفلت نداشت به حدى كه خداوند متعال او را از اين زحمت و تعب مدام ، باز مى دارد و مى فرمايد :
" طه ، ما انزلنا عليك القرآن لتشقى " ( 2 ) ( ما اين قرآن را فرو نفرستاديم كه خود را آنچنان به زحمت وتعب بيافكنى ) لباسش را از هر چه پيش مى آمد تهيه مى گرديد و معمولا از

1 . سوره قلم آيه 5 . 2 . سوره طه آيه 1 - 3 .

113