بازگشت امور به ماست . [1] 9 - علامه مجلسى رحمه الله درباره حقيقت محمديه وعلويه عليهما السلام فرموده است : بدان كه بيشتر آنچه را كه ( حكما ) براى اين عقول [2] اثبات كرده اند در اخبار متواتره به وجه ديگرى براى ارواح پيامبر و ائمه عليهم السلام ثابت گرديده است . آنان براى عقل قديم بودن را اثبات كرده اند ، و در اخبار متواتره براى ارواح معصومين عليهم السلام نيز تقدم در آفرينش بر همه مخلوقات يا بر ساير روحانيان ثابت است . و نيز براى عقول توسط در ايجاد يا شرط در تأثير را قائلند ، و در اخبار ثابت شده كه معصومين عليهم السلام علت غائى همه مخلوقاتند و اگر آنان نبودند خداوند افلاك و ساير چيزها را نمى آفريد . آنها عقول را واسطه افاضه علوم و معارف بر نفوس و ارواح دانسته اند ، و در اخبار ثابت شده كه جميع علوم و حقايق و معارف به توسط معصومين عليهم السلام بر ساير آفريدگان حتى فرشتگان و پيامبران افاضه مى گردد .
حاصل آن كه : در اخبار مستفيضه ثابت گشته كه آن بزرگواران عليهم السلام ميان خلق و حق واسطه در افاضه جميع رحمتها و علوم و كمالات بر همه خلقند . پس هر چه توسل به آنان و اقرار به فضلشان بيشتر باشد فيضان و ريزش كمالات از خداوند بيشتر خواهد بود . . . و بر همين قياس است كه گفته اند : ممكن است مراد از عقل نور پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم باشد كه انوار ائمه عليهم السلام از آن منشعب گرديده است .

[1] - تذكرة الخواص / 130 .
[2] - عقل از نظر فلاسفه و حكما موجود مجردى است كه واسطه عالم ربوبى با عالم مثال و عالم ماده است . و تعداد آنها را ده تا دانسته اند كه به آنها ( عقول عشره ) گويند . اين عقول واسطه فيض از حق به خلق اند و به اصطلاح رابط ميان حادث و قديم اند .

59