مى برد ، و دوزخ در آن روز از همه آفريدگان در برابر فرمانهاى على فرمانبرتر است . [1] پس از ملاحظه اين روايات ، بايد ببينيم كه معناى ( قسمت كننده بهشت و دوزخ بودن على عليه السلام ) آيا همان است كه برخى از عالمان اهل سنت مانند احمد حنبل و برخى از پيشوايان علم لغت مانند ابن منظور وابن اثير گفته اند ، يا معناى لطيف تر و دقيق ترى دارد ؟ حافظ گنجى شافعى در كتاب كفاية الطالب ( ص 71 ) گويد : محمد بن منظور طوسى گفته است : ( نزد احمد حنبل بوديم كه مردى گفت :
اى ابا عبد الله چه گويى درباره اين حديثى كه على گفته است : ( من تقسيم كننده بهشت و دوزخم ) ؟ احمد گفت : چه انكارى در اين حديث داريد ؟ مگر براى ما روايت نشده است كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به على فرمود : ( جز مؤمن تو را دوست نمى دارد ، و جز منافق با تو دشمنى نمى كند ) ؟ گفتيم : چرا ، گفت : مؤمن در كجا خواهد بود ؟ گفتيم : در بهشت . گفت : منافق در كجا ؟ گفتيم : در آتش ، گفت : پس على قسمت كننده بهشت و دوزخ است ) .
ابن منظور در لسان العرب گويد : قتيبى در معناى اين حديث گفته است : مراد آن حضرت اين است كه : مردم دو گروهند ، گروهى بامنند كه راه يافته اند ، و گروهى بر ضد منند كه در گمراهيند مانند خوارج ، پس من تقسيم كننده دوزخم ، نيمى با من در بهشتند ، و نيمى ديگر در دوزخ . و قسيم بر وزن فعيل به معانى مقاسم است مانند سمير وجليس ( به معناى مسامر و مجالس ) . [2] ابن اثير نيز در نهايه مانند همين را گفته است .
اينان گويند : چون دوستان على عليه السلام بهشتى و دشمنان او دوزخيند ، گويى كه او

[1] - فرائد السمطين 1 / 106 .
[2] - لسان العرب 12 / 478 ، ماده قسم .

158