باب پنجاه و سوم عظمت عقل و آثار نيك آن از حضرت امير عليه السّلام نقل است كه پيامبر صلَّى الله عليه و آله و سلم فرمود : خداوند عقل [1] را از نور مخزونى كه در علمش گذشته بود ايجاد كرد و هيچ پيامبر مرسل و فرشتهء مقرّبى به آن اطلاع پيدا نكرده ، و علم را نفس او و فهم او روح او و زهد را سر او و حيا را چشم او و حكمت را زبان او و مهربانى را دهان او و ترحّم را قلب او قرار داد ، آنگاه به هشت چيز او را تقويت نمود : يقين ، ايمان ، صدق ، آرامش ،

[1] علَّامه شعرانى : ظاهر الحديث انّ العقل موجود مستقل : ظاهر حديث اين است كه عقل موجودى مستقل و جوهرى است كه خداوند آن را از نور مخزون آفريده و حالت و ياقوتى براى افراد انسان نيست مثل گوش و چشم و خيال و ساير قوايى كه خلقشان وقت معينى ندارد و هر روز هزاران هزار از آنها آفريده مىشود ، بلكه اين عقول جزئيه مانند پرتوهايى از اوست كه بر دلها مىتابد و عقلاى مردم به عقل مجرّد نوعى ارتباط دارند و در اين حديث تصريح شده كه عقل اشرف موجودات و مستقل است و خدا با او تكلَّم فرمود و به او گفت : بيا آمد و گفت : برو رفت و به اعتبار شئونش در افراد فرمود : به تو پاداش و كيفر مىدهم و گويا به آمدن او توجهش به خدا و به رفتن او توجهش به عالم خلق و تدبير مخلوقات اراده شده ، پس دو وجه دارد ، زيرا او واسطهء در افاضهء حق است .

505