ابى البشر من مأمور شدم كه ترا بين سه چيز مخير گردانم اختيار و انتخاب كن از آن سه چيز يكى را و دو تاى ديگر را واگذار آدم بجبرئيل گفت آن سه چيست ؟ جبرئيل گفت : عقل و حيا و ايمان .
آدم گفت عقل را برگزيدم جبرئيل به حيا و ايمان گفت شما كوچ كنيد و برويد آن دو گفتند ما مأموريت داريم از خرد جدا نگرديم .
( مصنف كتاب ) گويد : براى هر سه چيز سرچشمه اى است و سرچشمه ى ادب عقل است كه خداوند او را براى شناسائى خود و دين اصل و ريشه قرار داد و براى دنيا و سلطنت ستون است و سبب نجات از گرفتاريهاست و خداوند كمال بندگان را به تكميل عقل قرار داده و مدبر و دور انديش دنيا را عقل قرار داده و بوسيله آن بين بندگانش را با يك ديگر مهربان فرموده با اينكه بين آنان اختلاف نظر و تفاوت هدف و رأى فراوانست .
و خداوند عقل را به هيچ كس امانت نسپرد مگر اينكه او را روزى نجات بدهد و عقل راستگوترين مشورتكننده است و بهترين دوست پند دهنده است و نيكوترين همنشين است و خوب وزيرى است و بهترين عطاهاى پروردگار عقل و خرد است و بدترين آنها نادانى و جهل است بعضى از شاعران گفته است .
< شعر > اذا تم عقل المرء تم اموره و تمت اياديه و تم ثناؤه < / شعر > هر گاه خرد انسان كامل شد كارهايش كامل مىشود و دوستانش او را ستايش كامل كنند .
و رسول خدا فرمود كه عقل نوريست در دل كه بواسطه آن فرق بين حق و باطل گذاشته مىشود و در بيان خداى تعالى آمده است « * ( لِيُنْذِرَ مَنْ كانَ حَيًّا ) * » [1] تا بترساند آن كس را كه زنده است و مراد ازين

[1] يس 70 .

460