و نيز كشتى بدون مدبرى كه تدبير و پيش بينى كند نميشود و خود بخود پر از كالاى تجارتى نميشود تا در كشورها حركت كند و بار خودش را خالى نمايد پس اگر بناست يك كشتى بدون صانع درست نشود و بدون كشتيبان حركت كند در تمام شرائط احتياج و نياز بكسى داشته باشد از نظر عقلى چطور مىشود وجود اين عالم پهناور بزرگ بدون مدبر و صانعى باشد .
و نيز ما نديده‌ايم كه دلوى خود بخود از چاه بيرون آيد و يا سنگ دستاس خود بخود بچرخد و چراغى خود بخود روشن شود و چه چراغى بزرگتر از نور خورشيد و ماه است كه آسمانها و زمين را نور ميدهند و چه چرخى از اين افلاك نه گانه اى كه در يك شبانه روز هزاران سال راه را با خورشيد و ماه و ستارگانش مىپيمايند اينها را بدون خبر دهنده اى كه بتو خبر دهد مىبينى چنانچه خداى تعالى ميفرمايد : * ( « رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ) * » [1] آسمانها را بدون ستونى كه تو به بينى بلند كرده و اشاره كرده است كه اين آيات بزرگ دلالت ميكند بر بزرگى صانع و سازنده و محكمى تدبير آن صانع و قدرت پهناور او .
و نيز خداى تعالى ميفرمايد : * ( « أَ فَلا يَنْظُرُونَ إِلَى الإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ وَإِلَى السَّماءِ كَيْفَ رُفِعَتْ وَإِلَى الْجِبالِ كَيْفَ نُصِبَتْ وَإِلَى الأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ ) * » [2] آيا در آفرينش شتر نمىنگرند چگونه آفريده شده و بسوى آسمان نمىنگرند چطور بلند شده و بسوى كوه‌ها نگاه نمىكنند چگونه

[1] رعد 13
[2] غاشيه 17

407