و ما قيل ايضا في القرآن * ( وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِه قَبْلَ مَوْتِه وَيَوْمَ الْقِيامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً ) * [1] . فالجواب انّ كل كافر حتى فرعون لمّا رأى الموت و العذاب آمن با لله * ( فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا ) * [2] حتى انه في الرجعة [3] قال الله * ( . . يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ ) * ( يعني القائم ) * ( لا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً . . ) * [4] .

[1] نساء : 159 - و از اهل كتاب كسى نيست مگر آن كه پيش از مرگ خود حتما به او ايمان مىآورد و روز قيامت [ عيسى نيز ] بر آنان شاهد خواهد بود .
[2] مؤمن 84 - هنگامى كه عذاب ما را مشاهد كردند ، ديگر ايمانشان براى آنان سودى ندارد .
[3] پاسخ اين است كه هر كافرى حتى فرعون وقتى مرگ و عذاب را ديد ، به خدا ايمان آورد اما ايمان آنان بر ايشان سودمند نيست چون عذاب ما را ديدند . حتى در حالت مرگ و رجعت [ به عالم ديگر ] قرار گرفتند ، كه خداى تعالى مىفرمايد .
[4] انعام : 158 - روزى كه پاره اى از نشانه‌هاى پروردگارت [ پديد ] آيد كسى كه قبلا ايمان نياورده يا خيرى در ايمان آوردن خود بدست نياورده ، ايمان آوردنش سود نمىبخشد اين كه حضرت ايشان « بعضى آيات ربك » را به ظهور حضرت بقية اللَّه تفسير فرموده‌اند . صحيح است زيرا غالب علماى اسلامى اعم از شيعه و سنى فقره سابق الذكر از آيه را به « طلوع آفتاب از مغربش » تفسير كرده‌اند كه خود يكى از علائم ظهور است . تفسير الجلالين مىنويسد « و هى طلوع الشمس من مغربها كما في حديث الصحيحين » ( جلال الدين محمد بن احمد الحلَّى و جلال الدين عبد الرحمن بن سيوطي ، تفسير الجلالين ، الطَّبعة الاولى بيروت مؤسسة النور للمطبوعات 1416 ص 153 و مختصر تفسير الطبري الطبعة الثانية دمشق 1413 ص 150 ) . صاحب الميزان در بحث روايى مربوط به اين آيه مىنويسد : « مسأله طلوع آفتاب از مغرب در روايات بسيارى از طريق شيعه از امامان اهل بيت عليهم السلام و از طريق سنى از جمعى صحابه رسول خدا از قبيل ابو سعيد خدرى و ابن مسعود و ابى هريره و عبد اللَّه عمر و حذيفه و ابى ذر وارد شده و البته در مضمون آنها اختلاف فاحشى وجود دارد . نظريه‌هاى علمى امروز هم انكار ندارد كه ممكن است روزى كره زمين بر خلاف حركتى كه تا آن روز شرقى بوده حركتى غربى كند و يا دو قطب آن تغيير يافته شماليش جنوبى و يا جنوبيش شمالى شود حالا يا بطور تدريج هم چنان كه رصد خانه‌ها آن را پيش بينى نموده‌اند يا آن كه يك حادثه جهانى و عمومى جوى اين تحول را يك مرتبه بوجود بياورد . البته همه اين سخنان در جايى است كه كلمه طلوع خورشيد از مغرب در روايات ، رمزى در بارهء سرّى از اسرار حقايق نبوده باشد » . سيد محمد حسين طباطبايى الميزان في تفسير القرآن ترجمه سيد محمد باقر موسوى همدانى چاپ سوم تهران كانون انتشارات محمدى 1362 - ج 14 ص 3 - 284 .

280