و كيفيت صدور افعال انسان مى باشد ، زيرا تعمق مستضعفين فكرى در امورى كه فكرشان قصور دارد ، منجر به جبر مى شود ، زيرا عامى هنگامى كه بشنود كه كسى مى گويد : چطور ممكن است در اين عالم چيزى اتفاق بيافتد كه هيچ گونه تمايلى به آن نداشت و چطور مى شود كه اراده مخلوق برگشت به اراده خالق كند . و همچنين بگويد : هنگامى كه در لوح نوشته شده و در علم الهى نهفته بود كه ( زيد ) كافر مى شود ، پس چگونه زيد مى تواند از بند كفر رهايى يابد و آيا ممكن است خلاف علم الهى كه در لوح نقش بسته است ، تحقق يابد . و سخنانى از اين قبيل ، عامل مى شود كه امر بر او مشتبه شود و شبهه اى در نفس او ايجاد شده گمان او را نسبت به صحت مذهب جبريه ، استحكام بخشد . براى همين مسائل بود كه حضرت امير ( عليه السلام ) ايشان را از تعمق در اين گونه مباحث ، نهى نمود اما انديشمندان و فرزانگان ، مورد نهى آن حضرت واقع نشده اند ) .
* * *

35