< فهرس الموضوعات > قضاء وقدر وخود شناسى < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > قضاء وقدر وخداشناسى < / فهرس الموضوعات > سبب كشمكشهاى عظيمى در جهان اسلام گرديد .
به هر صورت ، شناخت چگونگى صدور افعال آدمى ، از جهات متعددى از جمله جهات ذيل ، ضرورى مى نمود :
1 - قضاء و قدر و خودشناسى بى شك ( اراده و اختيار ) از شئون نفس ماست ، هرگاه آدمى را در انجام كارها مختار بدانيم ، خود را از ديگر موجودات ، برتر خواهيم يافت ، زيرا حركات و سكنات ديگر موجودات ، بر اساس طبيعت و غرايز است نه از روى اراده و اختيار ، ولى اگر او را در انجام كارها مجبور و آلت بلا اراده عوامل بيرونى دانستيم ، در اين صورت ، آدمى با چوب ، سنگ ، درخت ، حيوانات ، فرقى نخواهد داشت .
بنابراين ، اصل ( خودشناسى ) ايجاب مى كرد كه بشر ، از دير باز ، به تحقيق درباره اجبار و اختيار اعمال آدمى ، به بررسى و تحقيق بپردازد و از اين رهگذر ، گامهاى منطقى ديگرى درباره خودشناسى بردارد .
2 - قضاء و قدر و خداشناسى مسألة جبر و اختيار ، از جهتى به توحيد و از لحاظى به عدل و از جهتى ديگر به قدرت خداوند ارتباط دارد ، زيرا - چنان كه بعدا خواهيم ديد - اگر ( جبر ) در اعمال ، درست باشد ، عدل الهى ، مفهوم نخواهد داشت . و اگر ( تفويض ) درست باشد ، توحيد افعالى و عموم قدرت الهى از بين خواهد رفت ، زيرا اعمال مردم در صورت تفويض ، مخصوص به خود آنها خواهد بود و خداوند هيچ گونه دخالت و تأثيرى در آن نخواهد داشت . به علاوه ، انسانها در دايره افعال ارادى از خداوند بى نياز خواهند بود با اينكه مى دانيم :

13