معراج جسمانى و برهان نيز مساعد اوست چنانچه در جاى خودش مقرر شده ، و روح را اطلاقات ديگرى است در لسان اخبار وعرف عرفاء و اصطلاح اطباء كه حاجت به بيان آنها نيست .
و حلول وحل و محل : فرود آمدن است چنانچه در ( منتهى الارب ) و ( تاج المصادر ) گفته .
فناء : به كسر فاء بر وزن كساء گشادگى است در اطراف خانه از بيرون كه مردم و شتران در آنجا مى افتند و نازل مىشوند .
واناخه : كه از باب افعال از اجوف واوى است : فرو خوابيدن شتر است .
رحل : جاى بودن آدمى ورخت و اسباب همرائى او است .
و در اين فقره چند وجه محتمل است .
يكى اينكه مراد به اين ارواح خصوص ارواح ملائكه و انبياء و اوليائى باشد كه در واقعه طف حاضر بودند ، چه از بعض اخبار مستفاد مىشود كه در يوم عاشورا ارواح ملائكه مقربين و انبياء ومرسلين و شهداء و صديقين همه حاضر بودند تا اين جان فشانى و سربازى را مشاهده كنند و شگفتى كنند ، و در يوم مشهود شاهد اين مقام محمود باشند ، و اين معنى بسيار بعيد است .
چه ظاهر رجوع اين سلام به اصحاب است كه مقتول شدند ، بلكه اين زيارت مطلقا اختصاص به قتلى دارد ، لهذا احدى احتمال نداده كه على بن الحسين مذكور در اين زيارت امام رابع عليه السلام باشد ، و عبارت زيارت اربعين جابر بن عبد الله - رضى الله عنه - كه در خطاب اصحاب گفته " السلام على الارواح المنيخة بقبر ابى عبد الله " [1] قرينه مدعى است ، و ظاهر لفظ حلول واناخه نوع استقرار و اقامتى است كه مناسب حال حضور انبياء و اولياء كه مخصوص به همان زمان شهادت

[1] درود و سلام بر روح هائى كه جاى گرفتند و اقامت جستند به قبر آقا ابى عبد الله .

238