نشد . ابن عيينه گفت : بيهسى مذهب بود ، هرگز نزدش نرفتم و به او نزديك نشدم . زائده او را به جهت مذهبش ترك كرده است . ( يب ) : محمد بن يحيى گفت : وى بيهسى مذهب بود كه بغض على ( ع ) را در دل داشتند . ( بيهسىها گروهى از خوارج هستند كه به سر كردهء خود ابى بيهس ، منسوب مىباشند ) .
من مىگويم : اگر چنين جفايى در مورد نمازهاى جمعه و جماعت ، از طرف متهمان به تشيع صورت مىگرفت نهايت بدرفتارى را با آنان مىكردند و هر كارى كه مىتوانستند عليه آنان انجام مىدادند ، امّا با وجود چنين رفتارى از جانب او و اينكه نسبت به عثمان كينه به دل داشت ، صرفا به سبب بغضى كه نسبت به امام متقين و نفس پيامبر داشت ، گناهانش را تحمل كردند و در برابرش از خود صبر و تحمل نشان دادند و اهل صحاح نيز بدان احتجاج نموده‌اند ، ابن نمير ، عجلى ، ابو على حافظ ، ابو داود ، ابن سعد و احمد هم او را موثق خوانده حتى دربارهء وى گفته‌اند : ثقه صالح است . ابن معين گفت : ثقه مأمون است . ابو حاتم گفت : بسيار راستگو و صالح است . ديگر دانشمندان اهل سنت نيز چنانكه در ( يب ) آمده ، در مورد وى مطالبى دارند ، در صورتى كه اخبار به حد استفاضه و حتى تواتر رسيده كه خوارج از اسلام و دين بريده‌اند و در حقيقت از اسلام خارج و در واقع و ظاهر منافق هستند . پس چرا وى را در دين خود امين قرار داده ، او را به صلاح توصيف مىنمايند ؟ ! من كسى غير از زائده ، ابن جرير و ابن عيينه را نديده‌ام كه به وى نسبت خلاف دهد و روايت او را ترك نمايد . حقا كه اين كار شگفت انگيز است ؟ ! خ م د ت س - اسماعيل بن عبد اللَّه ابو اويس بن عبد اللَّه اصبحى ابو عبد اللَّه مدنى : ابن معين گفت :
دو قران ارزش ندارد . او و پدرش حديث مىدزديدند . در الضعفاء دولابى گفته : نضر بن سلمه گفت : كذّاب است . ( يب ) : يك بار ابن معين گفت : مخلط و كذّاب بوده ، ناچيز است .
و بار ديگر از سيف بن محمد نقل كرده كه گفت : حديث مىسازد . سلمة بن شبيب گفت :
از او شنيدم كه مىگفت : گاهى اوقات كه مردم مدينه در چيزى اختلاف مىكردند ، براى ( رفع اختلاف ) آنان حديث مىساختم ! م 4 - اسماعيل بن عبد الرحمن بن ابى كريمة ، ابو محمد سدى : ليث ابن ابى سليم گفت : در كوفه دو تن دروغگو بودند : سدى و كلبى كه يكى از آن دو مرد . ( يب ) : جوزجانى گفت : كذّاب است .
د ق - اسماعيل بن مسلم بصرى : قطان گفت : همواره خلط مىكرد . يك حديث را به سه شكل براى ما نقل مىكرد . ابن معين گفت : ناچيز است . ابن المدينى گفت : حديثش نوشته

24