هر كس شهادت به ولايت على را تحريم كرده و آن را بدعت شمرده است ، اشتباه كرده و سخنى شاذ و بر خلاف قاعده گفته است . مؤذنان در اسلام [ معمولا ] كلمه اى مقدم بر اذان ذكر نموده و به آن متصل مى كردند مثل : " و قل الحمدلله الذى لم يتخذ صاحبة ولا ولدا . . . " تا آخر آيه ، يا نظير آن .
همچنين آنان سخنى به اذان ملحق مى كنند كه به دنبال آن مى آورند ، مثل : " الصلاة والسلام عليك يا رسول الله " و يا نظير آن . اين در حالى است كه مثل اينها در خصوص اذان از شارع مأثور نيست ، ولى با اين حال اينها بدعت نيستند و افزودن اينها قطعا حرام نمى باشد ، زيرا مؤذنين اينها را از فصول اذان نمى دانند و فقط آنها را بر اساس ادلهء عامه مى آورند . ( 1 ) شهادت براى على ( عليه السلام ) بعد از شهادتين در اذان نيز اين چنين است ، يعنى بر اساس دليل عام آن مى باشد .
وانگهى ، سخن كوتاه از كلام آدمى موجب بطلان اذان و اقامه نمى شود . ( 2 ) لذا گفتن آن در اثناء اذان و اقامه حرام نيست . . . " ( 3 )

1 . مقصود از ادلهء عامه ، آن دليل شرعى است كه حكمى را به طور عمومى و صرف نظر از مورد خاص بيان فرمايد ، چنان كه روايات صحيح ، ذكر نام على ( عليه السلام ) را در همه جا مستحب دانسته است . اين دليل شرعى عموميت دارد و تا زمانى كه دليل قطعى ديگرى نداشته باشيم كه اذان را از اين حكم استثنا كرده باشد ، شامل اذان نيز مى شود و بر اساس آن ، آوردن نام حضرت على ( عليه السلام ) در اذان نيز مستحب خواهد بود . ( ويراستار ) 2 . بزرگان اهل تسنن اجماع كرده اند بر اين كه كلام در بين اذان جايز است و آن را باطل نمى كند ، چنان كه در " فتح البارى " آمده است : قول به جواز كلام در اذان از سخن " بخارى " فهميده مى شود و " ابن منذر " قول به جواز مطلق را از " عروه وعطا وحسن وقطاده و احمد " نقل مى كند . " نخعى " و " اوزاعى " نيز قائل به جواز هستند ، گر چه آن را مكروه دانسته اند . ابن حنيفه و مالك وشافعى نيز قائل به جوازند ، گرچه آن را خلاف اولى مى دانند . در اين بين تنها " ثورى " قائل به منع شده است . ر . ك : فتح البارى ، ابواب الاذان ، باب الكلام في الاذان ، ص 80 . ( ويراستار ) 3 . پايان فرمايش علامه شرف الدين . النص والاجتهاد ، ص 207 و 208 .

239